Phấn rôm thường được dùng cho trẻ em sơ sinh hay người bệnh nằm liệt giường để chống ẩm ướt, ngừa rôm sảy. Nếu không dùng đúng cách, loại mỹ phẩm này có thể gây hại.

Phấn rôm là mỹ phẩm được sản xuất từ một khoáng chất rất mềm là bột talc nghiền mịn. Phấn rôm có nhiều công thức hóa học pha chế khác nhau tùy nơi sản xuất, nhưng thành phần chính là bột talc, muối canxi, muối kẽm; chất béo và một số chất tạo mùi thơm. Bột talc có khả năng hút ẩm nên được dùng để thoa vào các vùng da có nếp gấp như cổ, bẹn, nách, tránh bị hăm, ẩm ướt. 

Phụ nữ đôi khi bôi bột talc để tránh cọ xát giữa  đùi trong khi mặc váy. Vận động viên cũng có thể dùng bột talc trước khi mặc y phục thi đấu để giúp hút mồ hôi và tăng sự thoải mái. Bột talc cũng được sử dụng cho những người nằm liệt giường, đặc biệtngười có các nếp gấp dày có thể gây ẩm ướt da, để giúp ngăn chặn sự phát triển của phát ban và vết loét.

Phụ huynh cần tìm hiểu kỹ trước khi dùng phấn rôm cho trẻ. Không nên để trẻ đùa nghịch với phấn.

Ảnh hưởng đến hô hấp trên

Trẻ sơ sinh hít phải bột phấn rơm có thể bị ho, khó thở, hắt hơi, sổ mũi, nôn ói, tím tái và bị phù phổi. Biểu hiện lâm sàng thường nặng dần theo thời gian, nặng thì viêm phế quản, viêm tiểu phế quản, xẹp phổi, tràn khí màng phổi và tắc nghẽn tiểu phế quản.

Người hít phải phấn rôm bôi da lâu ngày còn có thể gây “bệnh bụi phổi” do thành phần bột talc, silica và amian tích tụ lâu ngày trong phổi, gây xơ hóa mô kẽ và tạo các u hạt. Biện pháp loại thải độc chất thông thường không có tác dụng đối với ngộ độc do hít phải phấn rôm. Bệnh chỉ có thể chữa trị triệu chứng và không có thuốc giải độc đặc hiệu. Những trường hợp ngộ độc hô hấp do phấn rôm cần được theo dõi lâu dài di chứng tắc nghẽn về sau.

Có khả năng gây ung thư

Tiếp xúc lâu ngày với phân rôm, các khối u ở một số động vật thí nghiệm cũng phát triển thêm. Người ta đã được chứng minh bột talc có thể gây ra các khối u ác tính trong buồng trứng và phổi ở người. 30 năm qua, các nhà khoa học đã xem xét kỹ lưỡng hạt talc và nhận thấy chúng có mức độ nguy hiểm tương đương với amiăng. 

Rất nhiều nghiên cứu cho thấy có mối liên quan chặt chẽ giữa việc sử dụng thường xuyên bột talc ở vùng sinh dục phụ nữ và ung thư buồng trứng. Người ta đã tìm thấy những hạt talc trong các khối u buồng trứng ở phụ nữ khỏe mạnh đã sử dụng phấn rôm ở vùng sinh dục thường xuyên.

Không nên dùng phấn rôm cho bé gái

Đối với các bé gái, việc sử dụng phấn rôm trong một thời gian dài sẽ làm tăng khả năng mắc bệnh ung thư buồng trứng cao gấp 4 lần so với trẻ bình thường. Theo thống kê, cứ 70 bé gái sử dụng phấn rôm thì có một bé bị u ác tính ở buồng trứng sau này.

Các nhà khoa học giải thích, sở dĩ phấn rôm có liên quan tới khối u ác tính ở buồng trứng là do cấu tạo cơ thể bé gái. Hố chậu và bộ phận sinh dục bên trong của nữ thông với bên ngoài. Do đó những bụi phấn, chất ô nhiễm siêu nhỏ từ môi trường có thể xâm nhập vào hố chậu thông qua âm hộ, âm đạo, cổ tử cung, ống dẫn trứng dẫn đến viêm nhiễm, tạo điều kiện cho tế bào ung thư phát triển. Khi thoa phấn rôm vào vùng bụng dưới của bé gái, các hạt bụi phấn li ti sẽ dễ dàng xâm nhập cơ thể và nhiễm vào âm đạo của bé.

Hiện nay, dù chưa đưa ra kết luận chính thức về tác động gây ung thư buồng trứng của phấn rôm nhưng các nhà khoa học vẫn lên tiếng cảnh báo cha mẹ nên thận trọng. Tốt nhất không nên sử dụng phấn rôm để thoa vào phần bụng dưới của các bé gái.

Ngoài ra, nhiều chị em phụ nữ cũng thường có thói quen thoa phấn rôm hằng ngày để giữ cho vùng kín được khô ráo. Theo một nghiên cứu mới đây tại Mỹ, nguy cơ bị ung thư buồng trứng ở những người này tăng lên rất cao và các nhà khoa học khuyến cáo tất cả phụ nữ nên ngừng ngay việc sử dụng phấn rôm, đặc biệt xung quanh bộ phận sinh dục.

Lời khuyên dành cho các bậc phụ huynh sử dụng phấn rôm

Các sản phẩm bôi ngoài da dạng bột để chống hăm cho trẻ phải được sản xuất bởi các thương hiệu uy có tín, còn hạn sử dụng và không chứa chất gây hại. Trước khi dùng, cần thử phản ứng da của trẻ với sản phẩm bằng cách lấy một ít phấn ra tay, thoa nhẹ nhàng lên da của bé và theo dõi trong 24 giờ.

Việc sử dụng phấn rôm không đúng có thể gây nên hậu quả nghiêm trọng. Chỉ cần một lượng phấn rất nhỏ xâm nhập cũng có thể gây tổn hại cho mắt và chức năng hô hấp của trẻ. Bệnh chỉ có thể chữa trị triệu chứng và không có thuốc giải độc đặc hiệu. 

Tuyệt đối không được thoa phấn rôm lên mặt, mắt của trẻ và vùng hội âm (mặt trong đùi, quanh âm hộ, bụng dưới) của bé gái để ngừa khả năng gây ung thư. Tránh bôi phấn cho trẻ ở nơi có nhiều gió, quạt; không thoa phấn lên vùng da bị hăm hay đang bị viêm nhiễm; sau khi sử dụng phải đậy nắp lại cẩn thận và để  ngoài tầm tay của trẻ; không cho trẻ được cầm chơi lọ phấn rôm.

Không nên mua các sản phẩm phấn rôm rẻ tiền, không rõ nguồn gốc hoặc nhập lậu vì rất có thể gây nguy hiểm khi sử dụng.

Xử trí và phòng tránh rôm sảy

Cho trẻ ở nơi thoáng mát, thông gió. Tránh những nơi đông đúc, ngột ngạt, nóng nực, không thông thoáng. Quần áo, tã lót cho trẻ nên dùng loại vải sợi, cotton mỏng, may rộng, thoáng, thấm mồ hôi tốt; không nên dùng các loại sợi nylon tổng hợp, khó hút ẩm. Thay quần áo thường xuyên cho trẻ, nếu cơ thể trẻ không bị nóng nực, ít tiết mồ hôi thì rôm sảy có thể khỏi nhanh chóng. Tránh cho trẻ ra ngoài vào những giờ nắng gắt (từ 10 giờ đến 15 giờ), nếu có việc phải ra ngoài vào lúc đó thì nên đội mũ rộng vành, mặc áo quần che kín làn da của bé.

Nên tắm thường xuyên cho trẻ để giúp cho cơ thể thoàng mát, làn da sạch sẽ, các lỗ chân lông không bị bịt kín. Có thể tắm bằng thuốc tím pha loãng, sữa tắm hay xà phòng loại dành riêng cho trẻ em.

Bác sĩ Lê Đức Thọ
Trưởng khoa Da Liễu - Bệnh viện Fortis Hoàn Mỹ Sài Gòn