Phạm Thị Thúy alt="Tiến sĩ Phạm Thị Thúy" title="Tiến sĩ Phạm Thị Thúy"

Có những ước mơ dang dở

Năm 2019, khi đang là sinh viên năm thứ hai Trường ĐH Sư phạm TP.HCM, N.T.Q (26 tuổi) đã phải tạm dừng việc học vì cha mắc ung thư phổi. Ban đầu Q. chỉ muốn bảo lưu kết quả học tập, về phụ mẹ chăm sóc cha, vì Q. là con một. Tuy nhiên, bệnh tình của cha ngày càng chuyển biến nặng. Hai tháng ở trong bệnh viện, nhìn cha xanh xao, mẹ thì héo mòn vì lo lắng đã khiến Q. nhận ra bản thân phải là trụ cột của gia đình.

Cha mẹ nên chia sẻ và thông cảm hơn cho người con duy nhất

Cầm cự được hơn 3 tháng thì cha mất, mẹ Q. gần như gục ngã. Lo đám tang cho cha xong, Q. quyết định ở lại quê (Lâm Đồng) để an ủi và làm chỗ dựa cho mẹ. Một năm sau, Q. lập gia đình để "yên bề gia thất" theo nguyện vọng của mẹ.

"Với mình, chăm sóc, phụng dưỡng cha mẹ là việc mà một người con phải làm. Mình cũng có chút tiếc nuối, vì biến cố lớn ập đến nên phải gác lại đam mê của bản thân và về nhà làm tròn trách nhiệm. Nhà mình đơn chiếc, mẹ thì tâm lý yếu, không thể để bà cô đơn được", Q. chia sẻ. Hiện tại, Q. cùng vợ trồng rau để bán, cuộc sống tuy không mấy dư dả nhưng cơ bản là ổn định. Khi nhắc về giấc mơ còn dang dở, Q. chỉ thấy hơi tiếc nhưng không trách móc số phận.

Đã 25 tuổi nhưng Nguyễn Thị Kim Anh, làm việc tại khu phố 1B, P.An Phú, TP.Thuận An (Bình Dương), vẫn chưa dám yêu đương, hay nghĩ đến những chuyến du lịch…, vì muốn tập trung đi làm để trả nợ cho gia đình. Ba năm trước, gia đình Kim Anh có vay một công ty tài chính số tiền hơn 40 triệu đồng để xây nhà. Thời gian dịch Covid-19 bùng phát, cha mẹ Kim Anh bị mất việc nên không có tiền trả góp hằng tháng.

Chỗ cho vay trên liên tục tạo áp lực. Thấy gia đình khó khăn, Kim Anh khi đó mới ra trường, chưa tìm được việc làm đã đứng ra mượn chú họ số tiền hơn 40 triệu đồng để trả cho công ty tài chính. Sau dịch, Kim Anh lên Bình Dương làm kiểm toán cho một công ty gỗ. Thu nhập khoảng 10 triệu đồng/tháng, sau khi chi tiêu cho việc ăn uống, trả tiền nhà trọ..., Kim Anh dành từ 2 - 5 triệu đồng để trả nợ và gửi về cho gia đình.

Là con gái nhưng Kim Anh luôn tối giản việc chăm sóc bản thân. Chiếc xe máy Kim Anh đang chạy cũng phải trả góp hằng tháng.

"Có những ngày mình thấy tủi thân và khóc tại phòng trọ khi nhìn thấy những bạn gái khác được mặc đồ đẹp hay đi hẹn hò. Mình không trách gia đình nhưng gánh nặng này quá lớn. Mình mong nửa năm sau sẽ trả hết số nợ, rồi mới tiết kiệm tiền và nghĩ cho bản thân. Mình ước có thêm một người anh trai hay chị gái, đỡ đần trong việc giúp gia đình khi có biến cố xảy ra", Kim Anh nói.

Biết hy sinh, nghĩ cho gia đình là vậy, nhưng dường như Kim Anh chưa bao giờ làm hài lòng được những người họ hàng, hàng xóm. Họ luôn dè bỉu Kim Anh: "Sao lớn rồi mà không chịu lấy chồng?", hay: "Sao không tìm chồng nước ngoài để khỏe tấm thân?"… Nghe hàng xóm, họ hàng "lời ra tiếng vào", cha mẹ của Kim Anh cũng đã nhiều lần hối thúc cô gái này làm theo.

Con cái không cần nhiều sự bao bọc như cha mẹ nghĩ !

Cha anh N.N.Q (31 tuổi, đang sinh sống tại Q.Tân Phú, TP.HCM) mất từ khi anh 14 tuổi. Hai mẹ con anh Q. chuyển từ TP.Nha Trang (Khánh Hòa) vào TP.HCM làm việc và sinh sống đã hơn 16 năm. Từ nhỏ, sợ con thiếu thốn nên mẹ anh Q. luôn bao bọc hết mức.

Hiện tại, dù đã 31 tuổi, nhưng anh Q. phải về nhà đúng giờ để ăn cơm mẹ nấu, không được đi chơi khuya. Từ quần áo, giày dép... đến lựa chọn công việc, mẹ anh đều chăm chút cho con trai. Vì nhận được quá nhiều sự chăm sóc, yêu thương, bảo bọc từ mẹ mà anh Q. mất đi sự tự do, dù đã trưởng thành nhưng không thể quyết định cuộc sống.

"Cuộc sống của mẹ gắn liền với mình, mẹ ít chăm sóc cho bản thân. Có những lúc mình muốn mẹ bớt đi sự quan tâm, bao bọc để mình tận hưởng cuộc sống như đi chơi với bạn bè…, nhưng mình thấy rất khó. Công việc của mình ở công ty dược cũng là nghe theo nguyện vọng của mẹ. Mình ước một lần được thất bại trong chính giấc mơ của bản thân", Q. chia sẻ.

Cũng là con một, N.T.N, sinh viên Trường ĐH RMIT, cho biết bản thân muốn trở thành một tiếp viên hàng không. Tuy nhiên, cha mẹ của N. muốn con trai duy nhất tiếp quản công ty gia đình nên từ nhỏ đã hướng cho N. học kinh doanh quốc tế. Vì là con một nên từ nhỏ N. được cha mẹ chăm sóc rất kỹ.

"Từ nhỏ đến lớn, mình được cha mẹ chăm lo không thiếu thứ gì, học ở những trường tốt nhất. Mình chỉ thiếu những ngày tháng được sống đúng với ước mơ và quyết định cuộc đời. Không cần cuộc sống quá tiện nghi, chỉ cần cha mẹ lắng nghe mình một lần", N. chia sẻ.

Phải thành công sớm hơn

Mới ra trường và đang làm việc tại công ty truyền thông, Nguyễn Hoàng Nhân, ngụ đường Hồng Lạc, Q.Tân Bình, TP.HCM, cho biết: "Cha mẹ mình sống tại tỉnh Hậu Giang, cũng đã ngoài 50 tuổi, sức khỏe yếu lại không biết tự lái xe máy. Mỗi lần cha mẹ có nhu cầu khám bệnh, đi chợ… đều nhờ họ hàng, hay đi phương tiện công cộng. Không sống gần cha mẹ để hỗ trợ, mình cảm thấy áy náy và muốn thành công sớm hơn để trở về nhà".

Sau giờ làm việc ở văn phòng, Nhân ăn vội bữa cơm bình dân, rồi chạy đi làm gia sư đến 22 giờ. Về đến phòng trọ còn phải nấu cơm để mang đi làm vào ngày hôm sau. Nhân cho biết bản thân phải cố gắng kiếm thật nhiều tiền, nhanh chóng thành công để trở về quê sống cùng cha mẹ.

Cũng là con một trong gia đình, nên sau khi tốt nghiệp Trường CĐ Văn hóa nghệ thuật TP.HCM, Nguyễn Huỳnh Thanh Huy (23 tuổi) cũng gặp áp lực phải sớm thành công. Có lần cha Huy (quê ở tỉnh Sóc Trăng) gọi điện thoại nói với con trai: "Huy ơi phải cố gắng, cha chỉ hy vọng vào con". Câu nói của cha khiến Huy chạnh lòng, vì hiện tại chưa thể nổi tiếng dù theo ngành nghệ thuật.

Thanh Huy luôn mang áp lực phải thành công sớm hơn để giúp đỡ gia đình

Gia đình không khá giả, cha lại hay bị bệnh nên Huy luôn ý thức bản thân phải cố gắng làm việc. Hằng ngày, Huy nhận rất nhiều công việc từ livestream hay dạy bán hàng trực tuyến, làm MC, ca sĩ… Dù chương trình nhỏ hay lớn, Huy đều cố gắng tham gia để kiếm tiền trang trải cuộc sống và gửi về quê cho cha chữa bệnh.

"Nhìn sự già đi của cha khiến mình chạnh lòng, tự nhủ bản thân không được mơ mộng, mặc dù làm nghệ thuật. Mình không ngại vất vả, làm việc thật nhiều để cho bản thân và gia đình có cuộc sống tốt hơn", Huy nói.

Ngày 4-7, Báo Người Lao Động tổ chức tọa đàm, chủ đề "Điểm tựa gia đình giữa những biến động của thời đại 4.0".

Không có gì thay thế được!

Phát biểu đề dẫn tọa đàm, tiến sĩ - nhà báo Tô Đình Tuân, Tổng Biên tập Báo Người Lao Động, nhấn mạnh gia đình là tài sản vô giá, là điểm tựa đặc biệt, không có gì thay thế được trong hành trình sinh ra, lớn lên và đi đến tương lai của mỗi con người.

Hiện nay, trong thời đại 4.0, gia đình đang đối diện với nhiều thách thức trước quy luật biến động của cuộc sống. "Trong biến động đó, làm sao giữ được gia đình bình yên là điều rất khó. Đây chính là lý do mà Báo Người Lao Động thực hiện tọa đàm này" - ông Tô Đình Tuân nói.

Phát biểu tại buổi tọa đàm, nhiều đại biểu đã chia sẻ những câu chuyện để chứng minh cho tầm quan trọng của gia đình đối với mỗi cá nhân và xã hội.

Bà Trần Thị Thu Hà (phường 11, quận 3; gia đình Văn hóa - Hạnh phúc tiêu biểu cấp TP HCM) cho biết cha mẹ mất sớm nhưng bà may mắn có điểm tựa vững chắc từ gia đình chồng. Mẹ chồng thương yêu bà như con gái và bà Hà đã học được cách yêu thương con dâu, con rể từ mẹ chồng. Bà Hà tâm sự những tiến bộ trong sự nghiệp của bà đều có sự ảnh hưởng tích cực, sự ủng hộ từ gia đình, nhất là người chồng.

Anh Nguyễn Lê Hoàng Vũ (phường 7, quận Tân Bình; gia đình Văn hóa - Hạnh phúc tiêu biểu cấp TP HCM) kể ở gia đình anh, ba mẹ luôn yêu cầu các con "làm gì thì làm, phải về ăn cơm với gia đình". 

"Lúc còn nhỏ, tôi thấy khó chịu với yêu cầu này, cảm giác bị ràng buộc nhưng khi lớn lên, không còn sống chung với ba mẹ, tôi hiểu ra bữa cơm gia đình rất quan trọng, là dịp để mọi thành viên cùng chia sẻ, thấu hiểu, qua đó thêm gắn kết. Vì lẽ đó, với gia đình nhỏ của mình, chúng tôi cố gắng giữ cho bếp nhà luôn đỏ lửa" - anh Vũ chia sẻ.

Luôn trăn trở làm thế nào để người Việt Nam giữ được gia đình giữa những biến động lớn của thời đại, GS-TS Nguyễn Thiện Nhân (đại biểu Quốc hội khóa XV, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Bí thư Thành ủy TP HCM) tâm sự từ năm 2008, ông bắt đầu nghiên cứu về vấn đề dân số - gia đình. 

"Trong lịch sử chống ngoại xâm và bảo vệ đất nước, người Việt Nam luôn dựa trên kết cấu làng xã để hình thành sức mạnh. Trong làng xã đó, gia đình đóng vai trò cốt lõi" - ông Nguyễn Thiện Nhân nói và khẳng định dù ở thời đại nào, gia đình cũng đóng vai trò quan trọng cho sự phát triển của đất nước. Vì vậy, phải cố gắng giữ lấy gia đình.

GS-TS Nguyễn Thiện Nhân khẳng định: “Dù ở thời đại nào, gia đình cũng đóng vai trò quan trọng cho sự phát triển của đất nước”. Ảnh: HOÀNG TRIỀU

Nền tảng để phát triển bền vững

Gợi mở cách gìn giữ để gia đình luôn là điểm tựa của mỗi người, xã hội ổn định, phát triển bền vững và hạnh phúc, ThS Nguyễn Thị Ngọc Vui, giảng viên Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn - ĐHQG TP HCM, cho rằng nên tôn trọng sự khác biệt lẫn nhau của các thành viên trong gia đình. Cần có những buổi nói chuyện thẳng thắn, chân thành dựa trên sự tôn trọng lẫn nhau, từ đó sẽ hiểu, cảm thông cho nhau, gắn kết với nhau hơn. 

Với nhà báo Đan Hà (Báo Công Lý), gia đình bà đặt ra những nguyên tắc dựa trên sự tôn trọng sở thích lẫn nhau và sự riêng tư của các thành viên. Áp dụng nguyên tắc này giúp cho các thành viên 3 thế hệ luôn gần gũi, gắn kết, trở thành những người bạn của nhau.

GS-TS Nguyễn Thiện Nhân nêu Hiến pháp năm 1980, điều 64 có ghi "Gia đình là tế bào của xã hội". Tuy nhiên, sau đó câu này đã không còn trong Hiến pháp. Ông đề xuất đưa câu này trở lại Hiến pháp. Bởi nếu chú trọng đặc biệt đến sự phát triển ổn định, hạnh phúc bền vững của gia đình sẽ tạo nền tảng cho sự phát triển của đất nước.

Bên cạnh đó, nên đưa vào nhà trường môn khoa học hạnh phúc; các cơ quan báo chí, tổ chức xã hội nên tổ chức thêm nhiều tọa đàm, hội thảo bàn về vấn đề gia đình để mỗi người dân nhận thức rõ tầm quan trọng của gia đình.

Đồng tình với quan điểm của GS-TS Nguyễn Thiện Nhân, TS Phạm Thị Thúy, giảng viên chính, Phó Khoa Quản lý kinh tế - xã hội Phân viện Học viện Hành chính Quốc gia tại TP HCM, mong vấn đề hạnh phúc gia đình nên được lồng ghép vào các chính sách công; đưa môn khoa học hạnh phúc vào các trường học cũng như lan tỏa trong các chương trình, hội thảo.

Nhận định thời gian qua, Đảng, Nhà nước đã xây dựng hệ thống những chính sách, quy định pháp luật nhằm hỗ trợ, xây dựng gia đình hạnh phúc, song theo bà Nguyễn Thị Ngọc Linh, Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ TP HCM, để chính sách thực thi có hiệu quả, cần coi đây là nhiệm vụ của toàn xã hội, của mỗi gia đình, mỗi cá nhân và cần có sự kết nối cộng đồng. Bên cạnh đó, trước sự biến động của thời đại, gia đình, xã hội có nhiều vấn đề mới phát sinh nên chính sách, pháp luật về gia đình cần tiếp tục được nghiên cứu và hoàn thiện.

Phát biểu kết luận tọa đàm, tiến sĩ - nhà báo Tô Đình Tuân nhận xét tọa đàm ghi nhận nhiều ý kiến hay, có giá trị. Chẳng hạn như các thành viên trong gia đình phải thấu hiểu, yêu thương, tôn trọng nhau; hài hòa giữa truyền thống và hiện đại; tăng cường tính kết nối giữa các thành viên; chia sẻ, cảm thông, đồng hành với nhau. Tăng cường hơn nữa công tác giáo dục về giá trị và hạnh phúc gia đình. Bên cạnh đó, phát huy vai trò tuyên truyền của các cơ quan truyền thông, báo chí... 

3 biến động lớn

TS Phạm Thị Thúy. Ảnh: HOÀNG TRIỀU

Với kinh nghiệm 25 năm làm công tác tham vấn tình yêu, gia đình, TS Phạm Thị Thúy nhìn nhận gia đình đang gặp 3 biến động.

Một là, sự thay đổi quy mô gia đình. Gia đình đơn thân ngày càng nhiều, tỉ lệ ly hôn đang gia tăng, giới trẻ kết hôn ngày càng muộn, thậm chí không kết hôn. Đây là một xu hướng làm quy mô gia đình ngày càng nhỏ hơn.

Hai là, biến đổi chức năng gia đình. Có 2 chức năng biến đổi rất lớn: chức năng tái sản xuất con người (sinh ít, sinh muộn, có khi không sinh con); không chú trọng con trai (biến đổi này mang tính tích cực, bình đẳng giới).

Ba là, biến đổi trong cách dạy con. Mối quan hệ cha mẹ và con cái trở nên dân chủ hơn, con cái được lắng nghe nhiều hơn nhưng con cái cũng trở nên khó dạy hơn.

"Trước những biến động như vậy, gia đình phải làm sao giữ được sự bình yên, hạnh phúc. Gia đình hạnh phúc thì quốc gia mới thịnh vượng" - TS Phạm Thị Thúy kết luận.

 

Nguồn: https://nld.com.vn/gia-dinh-mai-la-thanh-tri-vung-chac-196240704214709764.htm