Phạm Thị Thúy alt="Tiến sĩ Phạm Thị Thúy" title="Tiến sĩ Phạm Thị Thúy"

Dạy trẻ cách tiêu tiền lì xì hợp lý để trẻ hiểu về giá trị đồng tiền (Ảnh minh họa)

Việc đầu tiên ba mẹ cần làm là trao đổi với trẻ về tiền lì xì, nhất là với trẻ từ 3 tuổi trở lên. Tùy theo sự trưởng thành của trẻ mà ba mẹ sẽ quyết định nên giữ hay trao quyền giữ tiền cho trẻ. Không phải cứ trẻ học cấp I là còn nhỏ, học cấp II là trưởng thành mà phụ thuộc vào việc trẻ có ý thức sử dụng số tiền lì xì đó như thế nào. Có những trẻ chỉ 6 tuổi đã tự quản lý tiền lì xì của mình, nhưng có trẻ đã học cấp II vẫn không biết cách sử dụng tiền.

Dù ở độ tuổi nào, nếu trẻ biết bỏ ống heo để dành mua quần áo, sách vở; mua những món có ý nghĩa thì ba mẹ nên khuyến khích và cho trẻ giữ tiền. Nên dạy thêm cho trẻ cách phân bổ số tiền đó vào các những hạng mục nào, ví dụ có thể phân làm 3 phần: một phần để mua sắm vật dụng thiết yếu trẻ cần, một phần tiết kiệm (nên giải thích phương thức tiết kiệm là bỏ ống heo hay gửi ngân hàng, nếu gửi ngân hàng lợi nhuận mỗi tháng bao nhiêu…); phần còn lại để dành sẻ chia với các bạn thiếu may mắn khác, mua quà sinh nhật cho người thân… Từ số tiền trẻ đang có, hãy thảo luận với trẻ và đặt ra mục tiêu tiếp tục tiết kiệm trong thời gian tới để trẻ có thể mua vài món đồ tùy ý trong một giới hạn nào đó; học một vài khóa học mà trẻ yêu thích. Điều này giúp trẻ có động lực tiết kiệm, hướng tới một mục tiêu nào đó có thể thực hiện trong tương lai gần.

Còn nếu trẻ không biết tiết kiệm, không biết bỏ ống heo, sử dụng tiền để mua linh tinh thì ba mẹ cần giải thích tiền lì xì đó là tiền lao động của người thân, của ông bà, không phải tự nhiên mà có, trẻ lãng phí là không được.

Ba mẹ tuyệt đối không tự ý giữ tiền lì xì của con mà không giải thích, vì trẻ sẽ buồn, bất bình và có thể sẽ phản ứng tiêu cực. Trẻ nhỏ thì ấm ức, khó chịu; trẻ lớn có thể sẽ có những hành vi không phục vì nghĩ rằng người khác lì xì cho mình là tiền của mình, không phải tiền của ba mẹ. Từ đó, trẻ sẽ có thể không phục nhiều chuyện khác, những hành vi khác của ba mẹ. Rất nhiều ba mẹ xung đột mạnh với con chỉ vì tự ý giữ tiền lì xì.

Nếu ba mẹ giữ tiền lì xì của trẻ, trước hết phải cho trẻ thống kê năm nay trẻ được lì xì bao nhiêu tiền. Sau đó phải ghi rõ vào sổ sách số tiền mà ba mẹ sẽ bảo quản, giữ gìn giúp trẻ. Nếu ba mẹ đem tiền này gửi ngân hàng thì nên lập một quyển sổ riêng đứng tên trẻ, giúp trẻ có cảm giác sở hữu. Khi có thêm tiền gửi vào thì nên cho trẻ xem số dư để trẻ biết mình đã tiết kiệm được bao nhiêu tiền. Giả sử nếu trẻ đòi mua quần áo, giày dép, đồ chơi thì ba mẹ có thể trừ vào số tiền lì xì đó; nhưng cũng phải ghi rõ đã trừ bao nhiêu, còn lại bao nhiêu. Như vậy trẻ sẽ thoải mái, sung sướng, thấy mình được người lớn tôn trọng, thấy được việc mua đồ từ tiền của mình, trẻ sẽ biết tiết kiệm, đắn đo khi chi tiêu số tiền này; đồng thời giúp trẻ biết ý nghĩa, giá trị của đồng tiền hơn là ba mẹ giữ số tiền này để tiêu xài vào việc riêng rồi lấy tiền của mình mua đồ cho trẻ.

Có một số trẻ có tâm lý giấu tiền lì xì để dùng vào các việc riêng. Nguyên nhân là do trẻ có những khoản chi tiêu trẻ muốn mà ba mẹ không cho; song phần lớn là do trẻ thấy ba mẹ không rõ ràng, minh bạch về tiền lì xì, sợ ba mẹ tịch thu hết. Phụ huynh cần minh bạch, rõ ràng với trẻ để hạn chế đối đa việc trẻ giấu tiền lì xì để sử dụng riêng. Nếu ba mẹ cư xử rõ ràng với trẻ, trẻ sẽ cư xử chính trực chứ không giấu giếm.

Trong trường hợp trẻ giấu tiền lì xì xuất phát từ nhu cầu của trẻ như mua bánh, thẻ game, mua đồ chơi độc hại… thì ba mẹ cần bình tĩnh và lắng nghe trẻ. Nên hỏi trẻ lý do vì sao chi tiêu vào sản phẩm đó, hỏi trẻ có thấy việc tiêu tiền vào sản phẩm đó là đúng hay lãng phí. Cần cho trẻ được bày tỏ lý do, cảm xúc khi mua những sản phẩm đó. Một khi ba mẹ đặt câu hỏi và để trẻ tự nhận ra vấn đề, lần sau trẻ sẽ sửa đổi. Ngược lại, cứ áp đặt trẻ chi tiêu như vậy là sai, la mắng, trách phạt thì trẻ sẽ không phục và tình trạng giấu tiền lì xì để dùng vào việc riêng sẽ còn lặp lại.

uyệt đối không dùng những câu như “Con có biết nếu con tiêu số tiền đó thì sẽ thiếu tiền mua đồ ăn cho gia đình” vì sẽ tạo áp lực và cảm giác tội lỗi cho trẻ, nhất là trẻ nhạy cảm. Hãy nói với trẻ nếu lần sau có mua gì thì nên trao đổi với ba mẹ, nói cho trẻ biết rằng ba mẹ sẵng lòng ủng hộ vì đó là tiền lì xì của trẻ. "Ngày nay, trẻ có thể mua bất cứ thứ gì bằng một nút bấm thì việc kiểm soát quá mức tiền lì xì của trẻ là tước đi cơ hội để trẻ học hỏi về cách dùng tiền, mất cơ hội thực hành khi có số tiền lớn" - tiến sĩ Phạm Thị Thúy nói.

Thanh Hoa

Nguồn: https://www.phunuonline.com.vn/day-tre-cach-tieu-tien-li-xi-tet-a1482418.html

Là một chuyên gia về xã hội học, tâm lý trị liệu và là một người con trong gia đình, tiến sĩ Phạm Thị Thúy - giảng viên Học viện Hành chính Quốc gia - Phân viện TP.HCM - dành nhiều tình yêu thương và trăn trở đối với người cao tuổi.

Cuộc trò chuyện dưới đây hy vọng sẽ mang đến cho bạn đọc ít nhiều hành trang cho chuyến du hành vào thế giới người già cùng cha mẹ, ông bà thân yêu của mình. 

Tiến sĩ Phạm Thị Thúy

Phóng viên: Trong một bài viết từng chia sẻ trên Facebook, tiến sĩ đã đau đáu với câu hỏi “Vì đâu càng lớn tuổi, cha mẹ và con cái càng cách xa nhau?”. Vì sao tiến sĩ nhận định như vậy và khoảng cách này là do đâu?

Tiến sĩ Phạm Thị Thúy: Mối quan hệ cha mẹ con cái là mối quan hệ máu mủ, lẽ thường chúng ta thương yêu nhau rất nhiều dù ở tuổi nào. Nhưng trong thực tế, càng lớn, càng nhiều người ít chia sẻ với cha mẹ, ít trò chuyện cùng cha mẹ.

Đôi khi một bộ phận trong chúng ta bận rộn với những mối quan hệ bên ngoài nhiều hơn, trò chuyện cùng bạn bè, đồng nghiệp nhiều hơn tám giờ mỗi ngày, đến khi về nhà mệt mỏi lại cáu gắt với gia đình, cha mẹ, con cái. 

Cũng có một số người luôn ý thức giữ trọn đạo hiếu, quan tâm, mua cho cha mẹ quà cáp, thức ăn, nước uống, thuốc men tẩm bổ nhưng lại quên mất nhu cầu tâm lý cơ bản của những người lớn tuổi đó là được ở gần, trò chuyện và lắng nghe con cháu. Một phần do ảnh hưởng từ văn hóa phương Đông, việc thể hiện tình cảm giữa các thành viên trong gia đình chúng ta chưa quen bộc lộ sự yêu thương ra ngoài với cha mẹ bằng lời nói, thái độ, hành vi, nên mỗi khi làm có thể trở nên gượng ép, ngại và ít làm hơn người phương Tây.

Dù con cái rất yêu thương cha mẹ, hay cha mẹ rất yêu thương con cái, nhưng cả đôi bên đều để trong lòng hoặc bộc lộ âm thầm. Đôi khi thói quen này khiến chúng ta xa cách dần với người thân. 

Ảnh mang tính minh họa - Rawpixel.com

Ngoài ra, một trong những vấn đề mà con cái và cha mẹ hay mắc phải chính là tâm lý “dán nhãn” lẫn nhau, khiến khoảng cách ngày càng lớn, đến một ngày mất kết nối cảm xúc dẫn đến xa cách nhau, không còn gì để trò chuyện với nhau nữa.

Phía con cái thì đôi khi cứ mặc định cha mẹ mình “bảo thủ, chẳng thèm nghe con nói” hay “cha mẹ có chia sẻ gì đâu mà biết được”. Còn phía phụ huynh thì cho rằng “nước đổ đầu vịt, nói mà chẳng thèm nghe”, có người thì lại “thôi nói ra nó lo lắng thêm, mình tự lo là được”.

Chính những nhãn dán thầm lặng này đã đánh mất đi cơ hội được trò chuyện và lắng nghe giữa con cái và cha mẹ, tạo ra những mâu thuẫn, khoảng cách, những nỗi buồn hay sự bực dọc không đáng có. 

* Bằng cách nào các thế hệ có thể thu hẹp khoảng cách này, thưa tiến sĩ?

- Thực ra, tuổi càng cao, con người lại càng nhạy cảm, càng cảm thấy mình là gánh nặng cho con cái nếu mình đau ốm hay khó khăn về tài chính. Người già thường im lặng chịu đựng, đôi khi gắt gỏng khó chịu - mong được con cái nhận ra trạng thái tâm lý của mình chứ không nói ra - khiến không khí lại thêm căng thẳng hơn.

Con cái lúc này chính là người cần ngồi xuống bình tĩnh và chân thành “lắng nghe” bằng tai, bằng mắt, bằng trái tim để thấu hiểu giãi bày của cha mẹ, thuyết phục họ tin tưởng mình, chia sẻ cùng mình, như cách cha mẹ đã từng lắng nghe mình những lúc còn bé thơ. Chỉ có như vậy, mới có thể gỡ rối và tạo cầu nối để rút ngắn khoảng cách, gần gũi cha mẹ hơn.

Và những bậc cha mẹ cần phải tin rằng, các con của mình luôn luôn yêu thương mình dù không nói ra nhưng họ vẫn đang tìm cách để lắng nghe và thấu hiểu. Cha mẹ nên chủ động mở lòng, giãi bày tâm sự cùng con cái, vừa giúp tinh thần được thoải mái, từ đó bản thân vui khỏe, vừa là giúp con cái có thể thực sự “lắng nghe” mình.

Ảnh mang tính minh họa - JCOMP

Vì dù là bậc cha mẹ, hay phận con cái, đều không thể đoán biết, tự biết về nhau mà chỉ có sẻ chia mới thực sự thấu hiểu. Và khi có hiểu mới thực sự có tình yêu thương nhau đúng cách, tạo hạnh phúc cho nhau.

Kết nối yêu thương với các mối quan hệ trong gia đình cũng như ngoài xã hội là một trong những cách gia tăng sức mạnh nội tâm, tạo sự bình an tâm trí, gia tăng hệ miễn dịch để chúng ta vui khỏe. 

Cả cha mẹ và con cái, dù ở tuổi nào, hãy học lắng nghe nhau và học nói ra, giãi bày tâm tư để hiểu nhau, để gia đình luôn luôn là nơi yêu thương lan tỏa. Với các cha mẹ con cái đang ở xa nhau, hãy tận dụng tối đa công nghệ mạng internet để video call qua Zalo, Viber, Facebook… được nhìn thấy nhau, trò chuyện, lắng nghe nhau, kịp thời quan tâm giúp đỡ. 

Dù đang ở gần hay cách xa, nếu cha mẹ và con cái cùng mở lòng ra thì khoảng cách địa lý hay khoảng cách tâm lý không còn là vấn đề nữa.

* Không ít người già hiện nay chọn sống gần chứ không sống cùng con cháu, mô hình tam, tứ đại đồng đường ngày một hiếm. Người già và người trẻ cần chuẩn bị những gì cho cuộc “ra riêng” này?

- Muốn sống riêng thì phải độc lập, ít nhất phải có chỗ ở riêng, một nguồn thu nhập ổn định để có thể tự lo cho bản thân. Ngay từ thời còn 40-50 tuổi, họ đã chuẩn bị một lượng tiền tiết kiệm.

Nguồn sống có thể là lương hưu, thu nhập tự động hay một công việc làm thêm. Ngoài tài chính, họ cũng phải chuẩn bị một khoảng cách trong cuộc sống với con cái. Không chỉ khoảng cách về địa lý mà còn khoảng cách về lối sống, văn hóa. Họ chấp nhận khác biệt và tôn trọng không gian riêng của con cháu, không can thiệp vào đời sống riêng tư của con cháu.

Chuẩn bị về điều kiện an toàn cho cuộc sống riêng cũng cực kỳ quan trọng. Người cao tuổi cần kết nối với hàng xóm láng giềng nơi định sống riêng. Cần học hỏi về công nghệ, lưu số điện thoại của con cháu, đặt chế độ gọi tự động khi gặp nguy hiểm. 

Con cháu cũng phải có lưu ý tôn trọng sự độc lập của người già. Có thể cha mẹ già không cần nhưng con cháu cần chuẩn bị sẵn một khoản tài chính để kịp thời hỗ trợ khi cha mẹ ốm đau bệnh tật hay có chuyện xảy ra. Người trẻ cần quan tâm đến mọi điều của ông bà, cha mẹ chứ không chỉ quan tâm đến chuyện bệnh tật, thuốc thang, ăn uống.

Ảnh mang tính minh họa - Shutterstock

Hãy thực sự quan tâm đến đời sống tinh thần của người già. 

Dù người già sống chung hay riêng vẫn là trụ cột tinh thần của đại gia đình. Cha mẹ già vắng bóng rồi, lòng con cháu cảm thấy chông chênh là vì lẽ đó.

Người trẻ coi trọng người già, kết nối với người già, lắng nghe người già vừa là truyền thống chữ hiếu mà khi đó người trẻ được hỗ trợ, được nhận rất nhiều từ kho tàng vô giá ấy… 

* Xin cảm ơn tiến sĩ! 

Tô Diệu Hiền (thực hiện)

Nguồn: https://www.phunuonline.com.vn/cac-con-can-hoc-cach-gia-cung-cha-me-a1477062.html

Trao đổi với phóng viên Báo Phụ Nữ TPHCM về vấn nạn bạo lực học đường, tiến sĩ xã hội học, thạc sĩ tâm lý trị liệu Phạm Thị Thúy, giảng viên Học viện Hành chính Quốc gia, cơ sở TPHCM đã chỉ ra những nguyên nhân cốt lõi và giải pháp ngăn chặn.

Phóng viên: Theo bà, đâu là nguyên nhân gốc rễ của bạo lực học đường (BLHĐ)?

Tiến sĩ xã hội học, thạc sĩ tâm lý trị liệu Phạm Thị Thúy: Cần khẳng định rằng nóng giận, đánh đập người khác là điều không thể chấp nhận được. Tuy nhiên, tôi muốn phân tích một chút về đặc trưng tâm lý tự nhiên ở lứa tuổi học sinh.

Tiến sĩ Phạm Thị Thúy trong một lần nói chuyện với học sinh ở TPHCM về phòng, chống bạo lực học đường - Ảnh: CTV

Trong cuốn Não bộ tuổi teen, giáo sư thần kinh học Frances E. Jensen chỉ ra rằng, não bộ các em chỉ mới phát triển 80% so với người trưởng thành, 20% còn lại cần nhiều thời gian để hoàn thiện. Điều này lý giải vì sao các em thường hành xử khó hiểu và có khả năng kiểm soát hành vi kém. 

Về phía gia đình, nhiều phụ huynh rất hay bạo hành thể chất và tinh thần với con. Cha mẹ hiện nay có quá nhiều mâu thuẫn, làm việc quá nhiều, bị căng thẳng, mất kiểm soát rồi trút cảm xúc này lên con. Họ cũng kỳ vọng quá nhiều vào con. Chịu áp lực rất lớn từ gia đình, trẻ không thể phản kháng lại được nên chỉ có thể trút giận lên bạn bè hoặc em mình. Đây là nguyên nhân nổi cộm và rất nghiêm trọng.

Một nguyên nhân nữa là không khí lớp học, cách dạy của giáo viên đang gây căng thẳng cho học sinh. Trẻ đi học không thấy vui, hạnh phúc. Một số giáo viên thiếu kỹ năng sư phạm, vô tình tạo những quy định, cách quản lý khiến trẻ sợ. Chịu căng thẳng như vậy thì khi ra khỏi lớp, chỉ cần một cái lườm nguýt hay bị ai đó gây khó chịu, trẻ lập tức bùng nổ. Chúng như nồi áp suất, chỉ cần ai chạm vào là bùng nổ ngay.

Việc có quá nhiều tin tức tiêu cực trên mạng và trong đời thực cũng ảnh hưởng đến tâm trạng mọi người, tấn công vào gia đình và tấn công vào sự mong manh của đứa trẻ. Tôi từng tham vấn những trẻ luôn nhìn mọi thứ rất bi quan, đầy ắp suy nghĩ và cảm xúc tiêu cực. 

* Trong nhiều vụ BLHĐ được tung lên mạng, có hiện tượng những người chứng kiến cổ vũ hoặc làm ngơ. Sự vô cảm này đến từ đâu và chúng ta cần làm gì để ngăn chặn, thưa bà?

- Một phần là do các nguyên nhân nói trên và một phần do độ chai lì cảm xúc đang gia tăng trong cả người lớn lẫn trẻ em. Khi bên trong không ổn, người ta sẽ không muốn mở lòng, quan tâm, giúp đỡ người khác. Một phần nữa là do suy nghĩ dính vào sẽ liên lụy, phiền phức. Nhiều nơi xử lý BLHĐ không tốt, thiếu văn minh, thiếu tế nhị khiến những người liên quan cảm thấy phiền.

* Có một thực trạng của BLHĐ trong những năm vừa qua, đó là ngoài bạo lực giữa học sinh với học sinh, còn có thầy cô bạo hành trò, phụ huynh bạo hành giáo viên, phụ huynh bạo hành bạn bè của con. Dường như có một lỗ hổng rất lớn trong các mối quan hệ này, thưa bà?

- Đúng vậy. Một bộ phận phụ huynh chỉ cần nghe con mình bị gì đó ở trường là lập tức tìm gặp, đánh giáo viên, đánh bạn của con hoặc chửi mắng phụ huynh khác. Họ chỉ biết cái tôi của mình và sự an nguy của con và bất chấp mọi thứ khác. Chính những phụ huynh “hổ báo” này làm gia tăng sự vô cảm của người khác, khiến ai cũng né tránh. 

Nhiều phụ huynh muốn mình và con mình ở đẳng cấp khác so với số còn lại nên đã cho con rất nhiều tiền, từ đó vô tình tạo sự phân tầng không đáng có cho con và trẻ cũng không học được cách quý trọng đồng tiền. Họ đang không chỉ cô lập con mình trong môi trường chung mà còn khiến con gặp nguy hiểm, thành “đại ca” hoặc bị những “đại ca” khác trấn lột, bạo hành.

Ở góc độ nhà trường, có nhiều giáo viên rất thiếu kiềm chế. Giáo viên cũng có vấn đề của họ nhưng giáo viên có đạo đức sẽ không chọn bạo hành trẻ, cố gắng để không làm trẻ tổn thương; ngược lại, nhiều thầy cô sẵn sàng để cơn nóng giận bùng phát.

* Không dễ để trẻ biết cách giải quyết mâu thuẫn. Theo bà, các em cần làm gì, cần được trang bị kiến thức như thế nào để nhanh chóng nhận diện và tránh được BLHĐ?

- Tôi vừa tiếp nhận một ca BLHĐ và đang chỉ định phụ huynh đưa em này đi khám do có những vấn đề liên quan đến tâm thần. Em này hiện đang học lớp 12, từng là nạn nhân của BLHĐ hồi THCS, tức tâm lý đã bị ảnh hưởng. Vừa qua, trong nhóm Zalo của bạn cũ lớp 11, lớp trưởng biết tin em này có một số vấn đề tâm lý liền lên nhóm nói xấu, bị em này tấn công.

Khi nhà trường giải quyết xong vụ việc thì một bạn khác tiếp tục nhìn em này với ánh mắt ghét bỏ, nói năng miệt thị. Em rất tổn thương, lại tấn công bạn, nhà trường lại giải quyết và các triệu chứng bất ổn lâu nay của em này lại trỗi dậy, nặng hơn.

Muốn “nói không” với BLHĐ, trước tiên, trẻ phải tự ý thức, và phải có sự đồng hành của gia đình. Kỹ năng giao tiếp, kiểm soát cảm xúc của trẻ phải được dạy từ bé bởi không ai tự nhiên biết cách quản lý cảm xúc. Trẻ phải được sống trong tình yêu thương, được thoải mái ở nhà và ở trường.

Do đó, chính cha mẹ và thầy cô phải xả van nồi áp suất, bằng cách cho trẻ được hòa mình với thiên nhiên, cảm nhận tình cảm của người lớn. Tình yêu thương là yếu tố quan trọng nhất. Trẻ cần được cảm nhận điều này để cảm thấy đủ đầy bên trong, từ đó không có cảm xúc tiêu cực về bản thân và mọi người. 

Điều này đến từ lối cư xử hằng ngày của cha mẹ và thầy cô chứ không đến từ một vài khóa kỹ năng sống. Phụ huynh đừng nghĩ trẻ thiếu kỹ năng thì cho đi học kỹ năng sống là xong. Các khóa học kỹ năng là rất cần nhưng không đủ. Giá trị, niềm vui, sự bình an của đứa trẻ phải đến từ sự cư xử của cha mẹ, thầy cô từng ngày đối với nó mà không khóa học nào làm được. 

Nhà trường nên có nhiều chương trình thiên về cảm xúc, hạnh phúc, hướng thiện, tư duy tích cực… để trẻ có được sự bình an. Chúng ta cần bớt nói những điều tiêu cực. Tôi nghĩ, cái gì tốt mà lan tỏa thì cần nói nhiều hơn, còn nói quá nhiều về cái ác thì cái ác sẽ dễ dàng nảy sinh. 

* Xin cảm ơn bà! 

Tuyết Dân (thực hiện)

Nguồn: https://www.phunuonline.com.vn/tre-em-nhu-noi-ap-suat-can-duoc-xa-van-a1475906.html

Chỉ cần thấy con cháu hạnh phúc là ông bà, cha mẹ đã vui, mãn nguyện (Ảnh minh họa)

“Nếu người làm cha mẹ đề cao việc tôn trọng quyết định của con cái thì ngược lại, con cái cũng cần tôn trọng cảm xúc, suy nghĩ của cha mẹ mình, đó chính là chữ hiếu”, tiến sĩ Phạm Thị Thúy - chuyên gia tâm lý tư vấn tại Nhà Văn hóa Phụ nữ TPHCM, giảng viên Học viện Hành chính Quốc gia TPHCM - chia sẻ.

Phóng viên: Gần đây, các bạn trẻ chia sẻ cảm xúc về chữ hiếu nhiều hơn, đặc biệt là các dịp lễ Vu lan. Theo chị đó có phải là tín hiệu giới trẻ đã quan tâm hơn đến ông bà, cha mẹ của mình?

Tiến sĩ Phạm Thị Thúy: Theo quan điểm của ông cha xưa, trong 100 nết thiện thì chữ hiếu đứng đầu. Đạo hiếu thể hiện nhân cách của mỗi con người, văn hóa của xã hội. Chúng ta nhìn vào cách con cháu đối với ông bà, tổ tiên có thể biết được nền tảng văn hóa của con người đó.

Mỗi mùa Vu lan, người ta nói nhiều tới đạo hiếu, nhớ về ba mẹ của mình nhiều hơn. Nhưng tôi nghĩ rằng, chữ hiếu luôn cần được coi trọng và nhắc đến không chỉ trong dịp Vu lan mà quanh năm.

Tuy nhiên, các bạn trẻ cần hiểu đúng về chữ hiếu. Hầu hết các bậc cha mẹ không mong cầu con trả hiếu cho mình. Cha mẹ cho đi tình yêu thương, chăm sóc con cái để các con cảm nhận tình yêu thương, chỉ cần thấy con cái hạnh phúc là họ đã vui, đã mãn nguyện rồi.

Hơn nữa, ngày nay người già cũng không còn bị động về mặt kinh tế nữa. Tôi biết nhiều người trung niên đã tích lũy về kinh tế để khi về già họ không phiền tới con cái, thậm chí có còn lo ngược lại cho con cháu.

Vì vậy, chữ hiếu không chỉ gói gọn trong việc con cái phụng dưỡng cha mẹ như trước kia. Nó liên quan tới tình yêu thương, cảm xúc tích cực con cái trao cho cha mẹ như sự quan tâm, lời thăm hỏi, cuộc điện thoại, tin nhắn, sự quan tâm tới bữa ăn, giấc ngủ, thói quen sinh hoạt, đáp ứng nhu cầu tinh thần của người già… giúp họ vui hơn. Chúng ta đừng chờ tới mùa Vu lan mới làm điều này.

* Vâng lời cha mẹ, làm theo đúng những lời cha mẹ dạy bảo, như thế đã đủ hiếu?

- Chữ hiếu đang thay đổi theo xu hướng của xã hội. Khổng Tử có nói 3 cấp độ chữ hiếu.

Tiểu hiếu: là con cái biết nghe lời cha mẹ, cha mẹ đặt đâu con ngồi đó.

Trung hiếu: là con biết chăm sóc, phụng dưỡng cha mẹ, biết lắng nghe những điều hợp lý và phản biện lại những điều chưa hợp lý.

Đại hiếu: là người con không chỉ biết chăm sóc phụng dưỡng cha mẹ mà còn biết làm rạng danh cha mẹ, rạng danh dòng tộc, biết tự biết tu thân, tự lo cho bản thân, tạo ra nhiều giá trị cho xã hội…

Ở cấp độ trung hiếu, bạn chú ý đến khía cạnh con cái phải biết lắng nghe điều hợp lý và phản biện lại những điều chưa hợp lý của cha mẹ. Có nhiều bậc cha mẹ can thiệp quá sâu vào đời sống con cái, áp đặt con làm những việc con không thích, lấy người con không yêu…

Nếu con cái chỉ biết nghe lời cha mẹ kể cả những điều không hợp lý, không đúng với hoàn cảnh, tính cách, sở thích… của bản thân, sẽ dẫn đến không có niềm vui, hứng thú khi làm việc, không thể hiện được năng lực… dẫn đến cuộc sống không như mong muốn, không thành công, hạnh phúc… Khi đó bạn sẽ không có cơ hội để đạt đến cấp độ đại hiếu như lời Khổng Tử.

Tôi từng tiếp xúc với nhiều bậc cha mẹ, khi về già họ rất hối hận vì đã từng khuyên con sai hoặc áp đặt những điều không phù hợp với con. Có những người làm cha, làm mẹ cảm thấy “may mà con không nghe lời”.

Chính vì vậy, hiếu đúng cách, theo tôi, là người con biết phân biệt phải trái, tôn trọng ý kiến cha mẹ nhưng cần biết phản biện khi cha mẹ đưa ra ý kiến chưa hợp lý.

* Như chị đã nói, ngày nay cha mẹ không mong cầu nương tựa vào con khi về già. Tuy nhiên người Việt vẫn có câu “trẻ cậy cha, già cậy con”. Nhiều người trẻ vẫn muốn “vận động” cha mẹ ở cùng để con có điều kiện phụng dưỡng, chăm sóc cha mẹ tốt hơn. Theo chị, điều này có tốt?

- Quan niệm của tôi, dù ở xa hay gần, con cái vẫn có nhiều cách quan tâm đến cha mẹ. Tôi có quen một người bạn, chị ấy sống ở nước ngoài, ba mẹ chị ấy ở viện dưỡng lão. Thi thoảng, chị ấy đăng tải những tấm hình ông bà rất vui vẻ. Mỗi năm, chị ấy dành khoảng một tháng vào viện dưỡng lão ở cùng ba mẹ mình. Cuộc sống của họ rất vui vẻ.

Ngay bản thân tôi cũng có thời gian muốn ba mẹ ở cùng để chúng tôi phụng dưỡng. Nhưng khi tôi bày tỏ mong muốn, ông bà không muốn xa quê hương. Tôi tôn trọng mong muốn đó của ba mẹ mình. Và đến giờ ông bà vẫn sống ổn ở quê vì được sum vầy với những hàng xóm, họ hàng, những người bạn già. Con cháu cũng không lơ là quan tâm đến ông bà, vẫn gọi điện trò chuyện thăm hỏi thường xuyên, có dịp là lại về thăm ông bà.

Không nhất thiết phải sống chung chăm sóc cha mẹ mỗi ngày mới là hiếu nghĩa (Ảnh minh họa)

Nếu chúng ta cứ ép cha mẹ lên thành phố với mình với lý do tiện chăm sóc nhưng không đủ điều kiện quan tâm đến đời sống tinh thần của cha mẹ thì thật không nên. Con cái báo hiếu cần xem xét dựa trên nhu cầu của cha mẹ. Khi con cái còn trẻ cha mẹ tôn trọng quyết định của con thì ngược lại, khi cha mẹ về già, con cái cũng nên tôn trọng ý kiến của cha mẹ. Có nhiều người bán đất theo con lên thành phố, khi sống chung cơm không lành, canh không ngọt thì họ không còn nhà để về. 

Nhưng cũng có cha mẹ lại “năng động” con cái ở đâu họ ở đó. Trường hợp này thì dễ thu xếp. Nói như vậy để thấy rằng không có ba-rem nào cho việc báo hiếu cả, phải tùy vào hoàn cảnh và nhu cầu của mỗi người.

Tôi cho rằng chữ hiếu cần thể hiện linh hoạt theo nhu cầu gia đình, theo nhu cầu của cha mẹ chứ không có công thức chung.

An Nhiên (thực hiện)

Nguồn: https://www.phunuonline.com.vn/chu-hieu-hieu-the-nao-moi-dung-a1470712.html