Ảnh minh họa tạo bởi AI
Già hóa dân số đang đặt ra những thách thức lớn cho hệ thống chăm sóc người cao tuổi ở Việt Nam. Trong bối cảnh ấy, gia đình vẫn giữ vai trò trung tâm nhưng cũng đối diện nhiều áp lực mới, đòi hỏi những giải pháp thích ứng kịp thời và bền vững.
Nhân ngày Dân số Việt Nam 26/12, trả lời phỏng vấn của Báo Phụ nữ Việt Nam, TS Xã hội học, ThS Tâm lý trị liệu Phạm Thị Thúy (Học viện Chính trị khu vực II), đã có những phân tích sâu sắc về vai trò trung tâm của gia đình trong chăm sóc người cao tuổi ở Việt Nam, những thách thức ngày càng lớn trong việc chăm sóc người cao tuổi khi mô hình gia đình truyền thống thu hẹp, cũng như các giải pháp cấp thiết để gia đình không đơn độc trong việc này trước làn sóng già hóa dân số.
PV: Trong hệ sinh thái chăm sóc người cao tuổi hiện nay có sự tham gia của Nhà nước, cộng đồng, khu vực tư nhân và gia đình. Tuy nhiên, trên thực tế, gia đình vẫn đang gánh phần lớn trách nhiệm chăm sóc trực tiếp. Theo bà, vai trò đặc thù và không thể thay thế của gia đình trong chăm sóc người cao tuổi là gì?
TS Phạm Thị Thúy: Tôi hoàn toàn đồng ý rằng gia đình là chủ thể không thể thay thế trong chăm sóc người cao tuổi. Dù các dịch vụ xã hội ngày càng nhiều và chuyên nghiệp nhưng gia đình vẫn là nền tảng cốt lõi, là "trụ cột" của chăm sóc người già.
TS Xã hội học, ThS Tâm lý trị liệu Phạm Thị Thúy
Vai trò không thể thay thế của gia đình trước hết nằm ở kết nối cảm xúc. Chăm sóc người cao tuổi không ở việc có tiền hay bằng dịch vụ y tế, mà là chăm bằng sự hiện diện, sự gắn bó, sự an tâm tinh thần. Khi có người thân bên cạnh, người già cảm thấy mình được thuộc về, được yêu thương, được gắn kết với con cháu. Điều này tác động trực tiếp đến sức khỏe tinh thần của họ, giúp giảm cô đơn, lo âu, trầm cảm, đó là những vấn đề tôi gặp rất nhiều trong các ca trị liệu tâm lý cho người cao tuổi, đặc biệt là sau đại dịch Covid-19.
Thứ hai, gia đình là nơi hiểu người già nhất. Các dịch vụ chăm sóc có thể rất chuyên nghiệp về y tế, nhưng khó có thể hiểu thói quen sinh hoạt, tính khí, bệnh nền, lịch sử cuộc đời, những tổn thương tâm lý tích lũy qua năm tháng của người cao tuổi. Gia đình thì khác. Chính sự thấu hiểu này giúp việc chăm sóc trở nên nhân văn, phù hợp và an toàn hơn.
Thứ ba, chăm sóc người cao tuổi trong gia đình còn gắn với giá trị văn hóa và đạo hiếu. Khi được con cháu chăm sóc, người già cảm nhận rõ sự quan tâm, còn con cháu cũng thấy mình đang thực hiện trách nhiệm làm con. Vấn đề là chăm như thế nào cho phù hợp và hiệu quả.
PV: Nếu vai trò chăm sóc của gia đình bị suy yếu trong bối cảnh Việt Nam già hóa dân số rất nhanh, theo bà, điều gì sẽ xảy ra?
TS Phạm Thị Thúy: Nếu vai trò của gia đình suy yếu, hệ lụy sẽ rất lớn.
Trước hết là sức khỏe tinh thần của người cao tuổi. Tôi thấy rất rõ, kể cả khi người già có điều kiện vật chất đầy đủ nhưng thiếu kết nối cảm xúc, thiếu sự hiện diện của con cháu, họ rất dễ rơi vào cô đơn, trầm cảm, rối loạn lo âu.
Thứ hai, gánh nặng sẽ dồn sang hệ thống an sinh xã hội và y tế của Nhà nước, trong khi thực tế các dịch vụ chăm sóc người cao tuổi còn rất ít, ngay ở các đô thị lớn cũng chưa đáp ứng đủ, chứ chưa nói tới nông thôn, vùng sâu, vùng xa. Việc phân tán đầu mối quản lý khiến nguồn lực bị chia nhỏ, vấn đề người cao tuổi dễ bị "xếp sau" các ưu tiên khác.
Thứ ba, đó là sự đứt gãy liên thế hệ. Gia đình là nơi các giá trị văn hóa được trao truyền. Khi việc chăm sóc người già không còn diễn ra trong gia đình, không chỉ người cao tuổi bị tổn thương mà thế hệ trẻ cũng mất đi cơ hội học cách yêu thương, trách nhiệm và gắn bó. Điều này làm suy yếu chính nền tảng của gia đình Việt Nam.
Ảnh minh họa tạo bởi AI
PV: Thực tế hiện nay, phần lớn người chăm sóc trực tiếp người cao tuổi vẫn là phụ nữ, trong khi phụ nữ ngày càng tham gia thị trường lao động, di cư xa nhà. Khoảng trống chăm sóc ấy đang bộc lộ những thách thức gì, thưa bà?
TS Phạm Thị Thúy: Tôi nói điều này không chỉ từ nghiên cứu mà từ chính trải nghiệm gia đình mình. Khi bố tôi ốm nặng trước lúc mất, gia đình gặp vô vàn khó khăn trong việc tìm người chăm sóc. Người giúp việc rất khó tìm, không phải vì tiền, mà vì công việc này quá vất vả, đòi hỏi kỹ năng.
Thách thức lớn nhất hiện nay là thiếu người chăm sóc trực tiếp. Gia đình ngày càng thu hẹp, con cháu ở xa, người già ở lại với người già. Khi có bệnh nặng, việc xoay xở gần như quá sức.
Thứ hai, gánh nặng chăm sóc người già phần lớn đè lên phụ nữ trung niên, những người bản thân cũng đã có vấn đề sức khỏe, lại thiếu kiến thức chăm sóc y tế. Rất nhiều gia đình buộc một người con, thường là con gái, phải nghỉ việc ở nhà chăm sóc bố mẹ khi già yếu, ốm đau. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến thu nhập, sự nghiệp và sức khỏe tinh thần của họ.
Thứ ba, kể cả khi có người chăm sóc, kỹ năng chăm sóc người cao tuổi còn rất thiếu. Phần lớn chúng ta chăm sóc bằng tấm lòng, chứ chưa có nhiều kiến thức y khoa hay kỹ năng chuyên môn. Việc tắm rửa, nâng đỡ, vệ sinh, tập vật lý trị liệu cho người già nếu không đúng cách có thể gây rủi ro rất lớn.
Theo TS Phạm Thị Thúy (bìa trái), câu chuyện chăm sóc người cao tuổi không chỉ là câu chuyện đạo hiếu của từng gia đình, mà là bài toán an sinh xã hội và phát triển bền vững của cả quốc gia
PV: Theo bà, đâu là những giải pháp để gia đình không bị quá tải và người cao tuổi không bị đẩy vào rủi ro?
TS Phạm Thị Thúy: Giải pháp cần đồng bộ từ dịch vụ, chính sách đến từng gia đình.
Thứ nhất, phát triển mạnh các dịch vụ chăm sóc chuyên nghiệp: chăm sóc y khoa, vật lý trị liệu, chăm sóc tại nhà theo giờ, theo ca, mô hình "nhà dưỡng lão ban ngày, tối về nhà"... Đây không chỉ giúp người già được chăm sóc đúng cách, mà còn giải phóng thời gian và sức lao động cho phụ nữ, góp phần bảo đảm bình đẳng giới.
Thứ hai, cần xây dựng các câu lạc bộ, trung tâm sinh hoạt tinh thần cho người cao tuổi. Người già không chỉ cần chữa bệnh mà cần được vui chơi, giao lưu, chia sẻ. Mô hình nhóm đồng đẳng, người già giúp người già, rất hiệu quả, bởi chỉ người già mới thực sự hiểu nhau.
Thứ ba, rất cần đào tạo kỹ năng chăm sóc người cao tuổi cho gia đình và đội ngũ giúp việc: từ kỹ năng y tế cơ bản, vật lý trị liệu, đến chăm sóc tinh thần. Nếu có các khóa tập huấn cộng đồng, tôi tin rất nhiều gia đình sẽ tham gia.
Thứ tư, về chính sách, cần quan tâm hơn đến an sinh cho người cao tuổi, đặc biệt là sức khỏe tinh thần. Đồng thời, cần nghiên cứu quyền nghỉ phép cho người lao động khi chăm sóc bố mẹ già, tương tự chế độ nghỉ chăm con nhỏ.
Cuối cùng, cần thay đổi quan niệm trong gia đình: chăm sóc người cao tuổi không phải là việc riêng của phụ nữ. Nam giới cần tham gia nhiều hơn, cả về thời gian lẫn trách nhiệm, đảm bảo bình đẳng giới trong chăm sóc người cao tuổi. Đặc biệt, mỗi người chúng ta, ngay từ tuổi trung niên, cần chủ động chuẩn bị cho tuổi già của chính mình, chăm sóc sức khỏe, cân bằng tâm lý, để nâng cao chất lượng cuộc sống tuổi già, không trở thành gánh nặng cho con cháu.
Câu chuyện chăm sóc người cao tuổi không chỉ là câu chuyện đạo hiếu của từng gia đình, mà là bài toán an sinh xã hội và phát triển bền vững của cả quốc gia.
PV: Xin cảm ơn bà!
Ảnh minh hoạ tạo bởi AI
Điểm đến của mọi chính sách dân số đều là gia đình. Từ mục tiêu điều chỉnh mức sinh, giải quyết mất cân bằng giới tính khi sinh đến thích ứng với già hóa dân số đều nhằm hướng tới sự phát triển bền vững của gia đình, từ đó là toàn xã hội.
Phụ nữ và những quyết định làm nên chất lượng dân số
Đồng hồ vừa điểm 6 giờ sáng, chị Nguyễn Thu Trang (ở phường Hà Đông, Hà Nội) đã bắt đầu "ca làm việc" đầu tiên trong ngày: chế biến đồ ăn sáng cho cả gia đình gồm 3 thế hệ. Mỗi sáng, chị Trang đều tính toán, lên thực đơn đảm bảo dinh dưỡng cho ông bà, hai vợ chồng và các con.
Ở tuổi trung niên, chị Trang đã đưa ra một quyết định mang tính bước ngoặt: Rời bỏ công việc văn phòng để làm công việc tự do, linh hoạt về thời gian. Lựa chọn này giúp chị chủ động hơn trong việc cân bằng giữa công việc và chăm sóc gia đình. Việc nuôi hai con đang ở độ tuổi đi học, chị Trang hiểu rằng áp lực chi phí học hành là rất lớn. Bên cạnh đó là việc đồng hành của cha mẹ trong định hướng nghề nghiệp cho các con và chăm sóc sức khỏe cả thể chất lẫn tinh thần.
Chăm lo cho sức khỏe của cha mẹ và các con, chị Trang nắm rõ nhu cầu dinh dưỡng của từng người, từ đó tính toán lượng chất đạm, chất xơ cho con trẻ cũng như tiết chế gia vị món ăn phù hợp với cha mẹ già. Mỗi bữa cơm được chị thiết kế như một phác đồ sức khỏe: ít muối cho bệnh huyết áp cao của cha mẹ, đủ chất cho tuổi phát triển của con. Chị Trang quan niệm, việc "nuôi con khỏe" không chỉ thể hiện qua chiều cao hay cân nặng, mà còn ở môi trường sống lành mạnh, nơi con trẻ cảm thấy được yêu thương và cha mẹ già cảm thấy mình sống vui, sống có ích. Thay vì để ông bà quanh quẩn trong bốn bức tường với những cơn đau xương khớp, chị luôn sắp xếp những chuyến du lịch ngắn ngày, những buổi dạo phố để ông bà được hòa mình vào thiên nhiên, cũng là dịp để gắn kết gia đình.
Những quyết định về dinh dưỡng, chăm sóc sức khỏe của các thành viên gia đình tưởng là chuyện riêng của mỗi nhà nhưng nếu nhìn rộng ra, chất lượng dân số của quốc gia được hợp thành từ mỗi đơn vị gia đình khỏe mạnh.
Gia đình - nơi đầu tiên thích ứng với già hóa dân số
Ở tuổi gần 50, chị Phương Huyền (phường Láng, Hà Nội) vừa gánh vác trách nhiệm phụng dưỡng cha mẹ già vừa chăm lo cho gia đình nhỏ của mình. Khi bố chị phát hiện mắc bệnh hiểm nghèo, chị đã chủ động đón bố mẹ ở quê lên ở cùng. Ngôi nhà của chị trở thành một "không gian chăm sóc liên thế hệ". Hằng ngày, chị Phương Huyền khéo léo để hai con cùng tham gia chăm sóc ông ngoại. Con lớn giúp mẹ tìm hiểu về các loại thực phẩm tốt cho người bệnh, con út quan tâm trò chuyện, xoa bóp chân tay cho ông sau mỗi đợt điều trị mệt mỏi. Chị giáo dục và hướng dẫn các con cách chăm sóc người già đau ốm. Nhìn cách mẹ tận tụy chăm sóc ông ngoại bên giường bệnh hay cách mẹ chu đáo hỏi thăm, quan tâm sức khỏe của ông bà nội, các con chị cũng ý thức được trách nhiệm của mình, biết quan tâm, chăm sóc ông bà.
Theo chị Phương Huyền, đây cũng là cách để chị chuẩn bị cho tương lai của chính mình. Khi các con sớm hình thành được ý thức trách nhiệm, biết quan tâm chăm sóc ông bà, thì sau này, con sẽ không bị bỡ ngỡ, lúng túng khi đảm nhiệm việc chăm sóc cha mẹ lúc về già.
Buổi sinh hoạt của một câu lạc bộ “Liên thế hệ tự giúp nhau” tại tỉnh Khánh Hòa - Ảnh: baokhanhhoa.vn
Thực tế, tại Việt Nam, phần lớn người cao tuổi được chăm sóc tại nhà và do con cháu đảm nhận. Trong các chủ thể của hệ sinh thái chăm sóc người cao tuổi, gia đình vẫn giữ vai trò quan trọng. Điều này không chỉ xuất phát từ yếu tố văn hóa mà từ chính những giá trị của gia đình.
Theo TS. Phạm Thị Thuý (Học viện Chính trị khu vực II), chăm sóc người cao tuổi không dừng ở việc đáp ứng nhu cầu vật chất hay y tế. Yếu tố cốt lõi quyết định chất lượng sống của người cao tuổi nằm ở sức khỏe tinh thần. Khi có người thân bên cạnh, người già cảm thấy an tâm, được gắn bó và được công nhận giá trị của mình trong gia đình. Sự hiện diện ấy giúp giảm cảm giác cô đơn, trầm cảm và lo âu - những vấn đề sức khỏe tâm thần đang có xu hướng tăng trong bối cảnh già hóa dân số.
Một giá trị khác của gia đình trong việc thích ứng với già hóa dân số là sự thấu hiểu được cá nhân hóa. Người cao tuổi không chỉ đối mặt với bệnh nền mà còn là vấn đề sức khỏe tâm thần được tích tụ qua năm tháng. Các dịch vụ chăm sóc người cao tuổi có thể chuyên nghiệp về kỹ thuật nhưng khó có thể nắm bắt đầy đủ, thấu hiểu những vấn đề tinh thần và lịch sử cá nhân của người già như con cháu trong nhà.
Chức năng tình cảm, chăm sóc của gia đình đang đứng trước nhiều thách thức. Mô hình gia đình đa thế hệ đang bị thu hẹp, tỷ lệ gia đình hạt nhân ngày càng chiếm ưu thế, di cư lao động, phụ nữ đi làm xa… dẫn tới thiếu người chăm sóc người cao tuổi tại nhà. Nhiều gia đình lúng túng khi vừa duy trì cuộc sống gia đình nhỏ của mình vừa xoay xở chăm sóc cha mẹ già. Việc chăm sóc cha mẹ già, đặc biệt khi ốm đau, nhiều khi chỉ dựa vào kinh nghiệm trong khi công việc này lại đòi hỏi kiến thức, kỹ năng chăm sóc bài bản.
Ở tầng sâu hơn, sự suy yếu vai trò chăm sóc người cao tuổi trong gia đình có thể dẫn tới nguy cơ đứt gãy sự kết nối liên thế hệ. Từ góc nhìn phát triển bền vững, chuyên gia Phạm Thị Thúy cho rằng, chăm sóc người cao tuổi cần được nhìn như một bài toán an sinh xã hội trong bối cảnh già hóa dân số. Gia đình vẫn là một trong những chủ thể quan trọng trong hệ sinh thái chăm sóc người cao tuổi. Việc phát triển các dịch vụ chăm sóc chuyên nghiệp, đào tạo kỹ năng cho người thân, xây dựng các không gian sinh hoạt cộng đồng cho người cao tuổi và thúc đẩy sự tham gia của nam giới trong công việc chăm sóc là hướng đi cần thiết để thích ứng với già hóa dân số. Song song với đó, mỗi cá nhân cũng cần chủ động chuẩn bị cho tuổi già của mình từ sớm, không chỉ là về sức khỏe mà còn là tài chính, tâm lý.
Mang máy hút sữa đến trường hay bế con lên bục nhận bằng tốt nghiệp là trải nghiệm khó quên của những sinh viên bất đắc dĩ làm cha mẹ khi chưa kịp ra trường.
Sáng ngày thi tốt nghiệp, Khánh Hồng, 22 tuổi, quê Nghệ An ngồi trong phòng thi với hai bầu ngực căng tức. Vừa làm bài, cô vừa mong tiếng trống kết thúc vang lên thật nhanh để bắt xe về quê với con nhỏ mới đầy tháng.
"Có ngày sáng đi thi, chiều tôi phải vào viện, sắm đồ sinh", Hồng nhớ lại quãng thời gian vừa vác bụng bầu, vừa lo trả nợ môn. Thay vì quan tâm mỹ phẩm, váy áo như các nữ sinh khác, Hồng gia nhập các hội nhóm bỉm sữa, học cách làm mẹ khi tuổi đời mới ngoài đôi mươi.
Hồng là một trong số ít trường hợp may mắn cân bằng được việc học và làm mẹ nhờ gia đình hỗ trợ. Với nhiều sinh viên khác, "sự cố hai vạch" trên que thử thai là dấu chấm hết cho quãng đời thanh xuân vô lo.
Khi biết mình mang thai năm thứ ba đại học, Ngọc Hà (Hà Nội) cùng bạn trai quyết định đến bệnh viện để "giải quyết". Cô mất một tuần để phục hồi thể chất và quay lại giảng đường như chưa có chuyện gì xảy ra. Nhưng cú sốc tâm lý thì ở lại. "Đêm nào tôi cũng gặp ác mộng, nỗi ân hận dày vò. Tôi thường lên chùa cầu nguyện nhưng chỉ nhẹ lòng được lúc đó", nữ sinh viên nói.
Minh Thương bên con gái dịp bé sinh nhật 2 tuổi. Ảnh nhân vật cung cấp
Minh Thương, 22 tuổi, ở Phú Thọ cũng từng có ý định từ bỏ giống Hà vì sợ hãi. Nhờ bạn trai động viên, cô giữ lại đứa bé nhưng cái giá phải trả là tấm bằng đại học dang dở. Thương bảo lưu kết quả để làm mẹ khi thu nhập của chồng chưa ổn định.
Từ một cô gái được bố mẹ bao bọc, Thương ví mình như "chim quen trong lồng, giờ bị thả về rừng" khi đối diện với bỉm sữa. Thời gian mang bầu, lướt mạng thấy hai chiếc áo giá 88.000 đồng, cô phân vân mãi không dám mua. Có đợt chồng nửa năm không lương, Thương phải cân đo từng đồng, thậm chí mua loại bỉm rẻ tiền khiến con bị mẩn ngứa. "Buồn nhất là tôi tự đánh mất cơ hội học tập. Vốn là học sinh giỏi, tôi từng mơ có thu nhập tốt để đổi đời cho bố mẹ", Thương nói.
Không chỉ nữ giới, các nam sinh viên cũng chật vật khi làm bố sớm. Nguyễn Hoàng Vinh, 24 tuổi, ở TP HCM nhận tin làm cha khi đang là sinh viên năm thứ ba. Vợ sinh đúng đợt ôn thi tốt nghiệp, Vinh vừa học, vừa thức đêm trông con. Áp lực trụ cột kinh tế khiến chàng trai vô lo trở nên trầm tư, đi đâu cũng mang theo máy tính để tranh thủ làm thêm.
Hoàng Vinh mang theo laptop đi làm khi trông con. Ảnh nhân vật cung cấp
Nghiên cứu về thực trạng quan hệ tình dục trước hôn nhân tại một trường đại học ở TP HCM năm 2020 của Viện Y học Dự phòng cho thấy, gần 40% sinh viên có quan hệ tình dục, trong đó 14,2% từng mang thai ngoài ý muốn. Đa số chọn cách đình chỉ thai kỳ tại các cơ sở y tế tư nhân.
Tiến sĩ xã hội học Phạm Thị Thúy, Học viện Chính trị khu vực II, cho rằng mang thai và sinh con khi đang học đại học không nên bị coi là "lệch chuẩn". Theo bà, quan niệm phải học xong, đi làm ổn định mới sinh con là chuẩn mực xã hội cũ. "Đây thường là sự cố, nhưng những sinh viên dám sinh và nuôi con là rất dũng cảm và có trách nhiệm", bà Thúy nhận định.
Tuy nhiên, chuyên gia cảnh báo việc sinh con khi thiếu hụt kinh tế và tâm lý dễ dẫn đến trầm cảm, hoặc sự chối bỏ trách nhiệm từ phía người nam. Bà Thúy khuyên các bạn trẻ nên tránh mang thai khi tâm thế chưa sẵn sàng. Nếu xác định có con, nên chia sẻ với người thân và người xung quanh để được hỗ trợ, tránh rơi vào tình trạng trầm cảm, ảnh hưởng đến cả đứa trẻ. "Người mẹ hạnh phúc mới giúp thai nhi phát triển tốt về mọi mặt. Đó là thai giáo", bà nói.
Hoàng Vinh bế con lên sân khấu nhận bằng tốt nghiệp năm 2023. Video gia đình cung cấp
Thực tế, sau những cú sốc đầu đời, nhiều ông bố, bà mẹ sinh viên đã tìm thấy động lực từ con cái. Với vợ chồng Minh Thương, đứa trẻ trở thành bước ngoặt để họ chuyển hướng sang kinh doanh online, ổn định thu nhập thay vì theo đuổi ngành du lịch không còn phù hợp.
Còn với Hoàng Vinh, ngày nhận bằng tốt nghiệp cũng là ngày anh bế con lên sân khấu chia vui. Từ những người trẻ hay thức khuya, ăn uống tùy hứng, vợ chồng Vinh bắt đầu chú trọng sức khỏe, tự nấu ăn để đảm bảo dinh dưỡng cho con. "Con không còn là gánh nặng mà là động lực. Chúng tôi không hối tiếc gì về việc có con sớm", ông bố trẻ nói.
Dẫu tìm thấy hạnh phúc sau giông bão, Minh Thương thừa nhận nếu được chọn lại, cô sẽ chỉ sinh con khi đã sẵn sàng cả về tâm lý lẫn tài chính. "Phải có kiến thức thì tuổi trẻ mới đẹp. Các bạn nữ cần bản lĩnh để không bị thiệt thòi hay đánh mất cơ hội của chính mình", cô nhắn nhủ.
Phạm Nga
Nguồn: https://vnexpress.net/nhung-sinh-vien-lam-cha-me-tren-giang-duong-4998301.html
PNO - Các sản phẩm nghe nhìn xuất hiện ngày càng nhiều đe dọa việc xây dựng văn hóa đọc cho trẻ. Nhiều trường đã kết hợp giữa cách đọc truyền thống và đọc trong môi trường số để kéo học sinh đến với sách.
Hình thành thói quen từ bậc mầm non
Giữa giờ sinh hoạt nhóm của trẻ tại thư viện số Trường mầm non Tân Phong (phường Tân Hưng, TPHCM), một câu nói chậm rãi vang lên: “Mình tên là Elik. Hôm nay, mình sẽ kể cho các bạn nghe câu chuyện Thỏ con không vâng lời”. Thật ngạc nhiên, đó là tiếng nói của 2 robot AI có dáng vẻ gần gũi, cử động linh hoạt. Chỉ cần trẻ chạm vào đầu, Elik sẽ cười khúc khích, rồi bắt đầu kể câu chuyện được giáo viên cài đặt sẵn.
 |
| Giáo viên Trường mầm non Phú Mỹ đọc sách cùng trẻ |
Thư viện số của trường vừa được khánh thành vào tháng 10/2025 với diện tích gần 30m2. Trẻ có thể sử dụng kính thực tế ảo để khám phá khoa học xung quanh, đọc sách trên các toa tàu mini, làm các chú rối hóa thân vào nhân vật trong sách.
Cô Nguyễn Như Quỳnh - dạy lớp Lá - cho biết: “Mỗi ngày, thư viện đều có lớp sinh hoạt. Từ hứng thú được nghe kể chuyện, trẻ sẽ phát triển khả năng ngôn ngữ, hình thành thói quen thích nghe và đọc sách, tò mò với những cuốn sách xung quanh mình”.
Tại sảnh của các lớp học, trường còn bố trí nhiều kệ sách để phụ huynh cùng con đọc mỗi khi đến trường hoặc có thể mượn về nhà. Trẻ và phụ huynh cũng có thể đọc, nghe sách nói trên thư viện số của trường ngay tại nhà. Trên không gian này, sách được tích hợp các câu hỏi nhỏ, khi trẻ trả lời đúng sẽ nhận được những tràng vỗ tay, tạo hứng thú hơn.
Bà Phạm Bảo Hạnh - Hiệu trưởng nhà trường - chia sẻ: “Với trẻ mầm non, văn hóa đọc chính là biết lật sách đúng cách, gìn giữ bìa sách, nhận diện chữ viết và hình ảnh. Qua đó, trẻ dần hình thành nhận thức về thế giới xung quanh, chuẩn bị tốt hơn khi vào lớp Một”.
Cứ vào giờ ra chơi mỗi thứ Ba, thứ Năm, học sinh Trường tiểu học Đặng Trần Côn (phường Vĩnh Hội, TPHCM) lại được nghe chương trình Phát thanh măng non - học sinh chia sẻ về những trang sách, câu chuyện hay. Đây là những bài cảm nhận của các em sau mỗi tiết học đọc sách, được thầy cô định hướng, chỉnh sửa trước khi giới thiệu đến các bạn.
Bà Vương Thùy Dung - Phó hiệu trưởng nhà trường - thông tin: “Với học sinh lớp Một, lớp Hai chỉ cần biết tên sách, tên tác giả, nhân vật hoặc chi tiết mình yêu thích nhất. Từ lớp Ba trở lên, học sinh được yêu cầu cảm nhận sâu hơn về nội dung, ý nghĩa câu chuyện qua nhiều tuần học liên tiếp. Cách tiếp cận này giúp học sinh từng bước hình thành kỹ năng đọc hiểu, đọc phản biện và dần yêu thích việc đọc sách”.
Giúp học sinh chọn thông tin đúng
Năm học 2025-2026, Trường THCS Hoàng Hoa Thám (phường Tân Bình, TPHCM) lần đầu tiên đưa tiết học đọc sách vào thời khóa biểu. Tiết học diễn ra ở thư viện, có giáo viên hỗ trợ, có sổ đầu bài để theo dõi. Chỉ khác là học sinh được tự do đọc những gì mình thích mà không phải làm bài kiểm tra. Mỗi năm, trường đều đổi mới đầu sách bằng cách cho học sinh đến nhà sách chọn thể loại yêu thích. Qua đó, học sinh thấy mình là chủ thể của không gian đọc.
Còn tại Trường THPT Lương Thế Vinh (phường Cầu Ông Lãnh, TPHCM), Câu lạc bộ Đọc sáng tạo tổ chức nhiều hoạt động thú vị: viết nhật ký đọc sách, làm thiệp, thiết kế bìa sách, tọa đàm, thuyết trình giới thiệu sách. Ngoài ra, trường cũng tổ chức ngày hội đọc sách, đưa học sinh tham quan Đường sách TPHCM…
Cô Ngô Thị Tuyết Nhung - Tổ trưởng Tổ ngữ văn - âm nhạc - mỹ thuật nhà trường - thừa nhận: “Ngày nay, học sinh ít đọc sách do bị cuốn hút mạnh bởi thiết bị công nghệ. Văn hóa nghe - nhìn đang phát triển mạnh nhưng thông tin hỗn loạn dễ dẫn dắt các em theo những trào lưu nhất thời, thiếu giá trị bền vững. Trong khi đó, sách là kết tinh trí tuệ của nhiều thế hệ, giúp học sinh hình thành nhận thức đúng đắn và định hướng những giá trị lâu dài. Để lôi cuốn học sinh, thư viện trường được đầu tư không gian đẹp, có thêm đàn, tranh ảnh, cờ vua, cờ tướng…”.
Bà Vương Thùy Dung cũng cho biết, trong các giờ học, giáo viên lồng ghép hình ảnh, nhân vật AI để giới thiệu nội dung câu chuyện, tạo hứng thú ban đầu cho học sinh. Đồng thời, giáo viên cũng nhấn mạnh các kỹ năng tiếp nhận thông tin trên môi trường mạng cho học sinh: thông tin nào có thể tin cậy, thông tin nào cần kiểm chứng và nên tìm kiếm ở những địa chỉ, trang web phù hợp.
“Phụ huynh có thể thay đổi cách động viên con em, thay vì thưởng đồ chơi, hãy thưởng cho các em những buổi đến nhà sách, những cuốn sách hay. Ở nhà, cha mẹ cần dành thời gian đọc cùng con, rèn cho các em thói quen đọc thường xuyên. Văn hóa đọc không thể hình thành trong ngày một ngày hai mà cần được vun đắp từ chính từng nếp nhà, rồi lan tỏa ra nhà trường và xã hội” - bà nói.
Ông Nguyễn Xuân Đắc - Hiệu trưởng Trường THCS Hoàng Hoa Thám - cho rằng, học sinh có thể yêu sách giấy hoặc đọc sách trên các nền tảng công nghệ, miễn là duy trì được văn hóa đọc. Học sinh có thể tìm hiểu kiến thức trên môi trường số với tốc độ nhanh và tiện lợi hơn.
“Điều quan trọng là giúp các em biết đọc cái gì, chọn lọc nội dung gì. Sau mỗi giờ học, giáo viên sẽ “đặt hàng” học sinh tìm kiếm kiến thức để cùng chia sẻ, thảo luận cho bài học tiếp theo. Dần dần, học sinh sẽ hình thành thói quen chủ động đọc và tìm hiểu thông tin trên môi trường số, thay vì chỉ chơi game hay lướt mạng xã hội” - ông nhấn mạnh.
|
Tạo cơ hội để trẻ nói về sách, ứng dụng sách vào cuộc sống Ngày nay, con người đọc quá nhiều nhưng chỉ đọc lướt nên không đọng lại nhiều giá trị. Với trẻ em, nhờ đọc theo năm tháng mà trẻ hình thành suy nghĩ độc lập, hiểu mình, hiểu người. Khi tiếp xúc với những câu chuyện, mảnh đời, tình người trong sách, trẻ có năng lực cảm thụ văn học, phát triển cảm xúc, khơi dậy lòng trắc ẩn. Điều này công nghệ không thể thay thế vì nếu lướt video hay nhờ AI tóm tắt, cảm xúc lướt nhanh, làm suy yếu khả năng tư duy, trí tuệ cảm xúc và khả năng đọc - hiểu của trẻ. Để khuyến khích trẻ đọc sách nhiều hơn, hãy cho trẻ tự do lựa chọn sách, dưới sự tư vấn của phụ huynh, thầy cô, nếu không trẻ sẽ ghét sách. Không chỉ sách cung cấp tri thức, cần gợi mở cho trẻ sách văn học, kỹ năng sống. Hãy làm cho đứa trẻ thấy sách xung quanh, bất kỳ đâu các em muốn thì đều có thể đọc. Nếu trẻ thích công nghệ, có thể khuyến khích trẻ đọc qua thiết bị công nghệ. Đặc biệt, thầy cô, cha mẹ phải hướng dẫn, đọc cùng trẻ. Hãy cho trẻ kể lại cuốn sách, hỏi trẻ học được điều gì, có tưởng tượng kịch bản kết thúc câu chuyện khác sách không? Khi được tương tác, trẻ phải suy ngẫm và thấy đọc sách thú vị, có nhu cầu khám phá thế giới sách nhiều hơn. Tất nhiên, thói quen đọc sách cần sự phối hợp gia đình, nhà trường. Tiến sĩ Phạm Thị Thúy - giảng viên Học viện Chính trị khu vực II |
Trang Thư
Khi chuẩn bị bước chân vào cuộc sống hôn nhân, nhiều người ‘vỡ mộng’ vì nhận ra những thói hư, tật xấu của nhau. Theo chuyên gia, mỗi người cần có sự chuẩn bị chu đáo để bước qua cửa ải này, tự tin với vai trò mới.
Báo Phụ nữ TPHCM
Từ nơi trợ giúp nhau đến “sân chơi" phản cảm
“Lúc đó tôi thực sự sốc. Mở điện thoại ra thấy hình mình bị chụp lén, đăng lên một nhóm hàng chục nghìn người. Dưới phần bình luận, họ cười cợt, có người còn bình phẩm khiếm nhã về ngoại hình của tôi. Tôi bị đem ra làm trò đùa chỉ vì mặc váy ngắn”, chị B., một khách hàng từng bị đưa hình lên nhóm tài xế công nghệ, chia sẻ.
Trường hợp của chị B. không phải cá biệt. Trong nhiều nhóm tài xế trên mạng xã hội hiện nay (phổ biến nhất là Facebook – NV), những câu chuyện như vậy diễn ra ngày càng thường xuyên.
Tài xế kêu gọi quấy rối khách bằng tin nhắn và cuộc gọi. Ảnh chụp màn hình.
Ban đầu, các nhóm tài xế trên các mạng xã hội hiện nay (phổ biến nhất là Facebook - NV) được lập ra với mục đích hỗ trợ lẫn nhau: Chia sẻ tuyến đường, cảnh báo những đoạn đường tắc hay xin giúp đỡ khi gặp sự cố. Nhưng càng về sau, nội dung đăng tải trên các nhóm trên càng bị biến tướng.
Chỉ cần một khách bị cho là “khó tính”, “không tip” (thưởng tiền) hoặc “chấm sao thấp”, lập tức thông tin của họ bị mang ra “bêu” trong nhóm. Không ít bài đăng công khai tên, số điện thoại, địa chỉ giao hàng, thậm chí là ảnh chụp màn hình đơn hàng hoặc hình khách do chính tài xế chụp lại.
Sau khi đăng tải, người đăng còn kích động các thành viên khác “vào góp vui”, kêu gọi “ai rảnh gọi thử cho biết mặt”, “bom lại cho bõ tức”, biến không gian mạng này thành nơi tổ chức những cuộc quấy rối tập thể mang tính trả đũa.
Tài xế đăng ảnh chụp lén lên group có hơn 168k thành viên. Ảnh chụp màn hình
Song song với đó là những bài viết mang màu sắc phản cảm: “Ước gì có góc thấp để thấy rõ hơn”, “Chở khách xong chụp ảnh về ngắm cho vui”, đi kèm là hình ảnh chụp lén khách hàng, phần lớn là phụ nữ, trong tư thế hoặc góc chụp nhạy cảm.
Những bài đăng ấy nhận được nhiều tương tác từ người trong nhóm, đa số là các bình luận cười cợt, thậm chí là miệt thị, quấy rối nạn nhân.
Nếu Facebook là nơi “khoe chiến tích” công khai, thì Zalo lại là “thế giới ngầm” của nhiều tài xế công nghệ. Các nhóm chat bí mật có thể lên đến hàng trăm người, hoạt động sôi nổi theo từng khu vực Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, Hải Phòng... Ở đó, hình ảnh khách hàng bị chụp lén, gửi lên chỉ sau vài giây kết thúc chuyến xe.
Hình ảnh khách hàng bị gửi vào nhóm kín kèm lời lẽ xúc phạm. Ảnh chụp màn hình
Một khi những hình ảnh này lan ra ngoài, chúng có thể bị kẻ xấu lợi dụng để dàn dựng tài khoản giả, lừa đảo hoặc gắn kèm nội dung phản cảm. Những hành động lệch chuẩn như vậy không chỉ xâm phạm quyền riêng tư, gây tổn hại danh dự của người khác mà còn tiềm ẩn nguy cơ vi phạm pháp luật về bảo vệ dữ liệu cá nhân.
Những nạn nhân bất đắc dĩ
Hầu hết nạn nhân trong những bức ảnh ấy hoàn toàn không hay biết mình đã bị xâm phạm quyền riêng tư. Chỉ đến khi vô tình nhìn thấy các bài đăng bị lan truyền trên các nền tảng mạng xã hội hoặc được bạn bè gửi cho, họ mới bàng hoàng phát hiện hình ảnh đời thường của mình bị đem ra bàn tán giữa những nhóm gồm hàng trăm nghìn thành viên.
Một nữ khách hàng đề nghị giấu tên chia sẻ với người viết, cô chưa từng nghĩ chỉ một khoảnh khắc đứng trước cửa nhà nhận đồ cũng có thể trở thành chủ đề chế giễu: “Tôi không hề quen họ, cũng chẳng liên quan gì đến cuộc sống của những người trong nhóm. Vậy mà hình ảnh của tôi lại bị chụp lén, rồi trở thành trò đùa. Đọc những bình luận đó, tôi thấy sợ và bất lực”.
Bình luận quấy rối, miệt thị khách nữ. Ảnh chụp màn hình
Không ít người cho biết, sau khi bị đăng ảnh, họ bắt đầu nhận được tin nhắn hoặc cuộc gọi từ số lạ, thậm chí bị giả mạo tài khoản cá nhân. Những trải nghiệm đó khiến họ cảm thấy bất an, lo lắng mỗi khi sử dụng dịch vụ xe công nghệ. Nhiều người thừa nhận thường xuyên phải cảnh giác hơn trước, thậm chí tránh chia sẻ thông tin cá nhân khi đặt chuyến.
“Tôi từng chấm sao thấp cho một tài xế vì anh ta có thái độ thô lỗ. Vài ngày sau, số điện thoại của tôi bị tung lên nhóm. Tôi bị hàng chục người gọi điện trêu chọc. Từ đó, tôi luôn cảnh giác, thậm chí sợ đi xe một mình,” – chị Mai T. An (21 tuổi, Cầu Giấy, Hà Nội) kể.
Nhân thân khách hàng của các hãng xe công nghệ phải được bảo vệ chặt chẽ
Theo giảng viên Học viện chính trị khu vực II, chuyên viên tham vấn tâm lý Nhà văn hóa Phụ nữ TP.HCM Phạm Thị Thúy, những hành vi phát tán, bình phẩm hình ảnh riêng tư của người khác không chỉ là sự xuống cấp về đạo đức mà còn là hành vi vi phạm pháp luật.
Theo TS Thúy, các cơ quan chức năng cần xử lý nghiêm những hành vi phát tán, bình phẩm hình ảnh riêng tư để tạo tính răn đe và bảo vệ quyền nhân thân của công dân. Song song đó, phải tăng cường giáo dục đạo đức công dân thời hiện đại, giúp mỗi người ý thức rõ ranh giới giữa chia sẻ và xâm phạm.
Những góc chụp nhạy cảm được chia sẻ trong nhóm kín, đi kèm lời bình phẩm dung tục. Ảnh chụp màn hình
"Về mặt xã hội, cần hỗ trợ nạn nhân cả về pháp lý lẫn tâm lý, đồng thời lực lượng công an mạng cần nhanh chóng gỡ bỏ những nội dung xâm phạm đời tư. Bên cạnh đó, truyền thông, báo chí và các kênh thông tin nên có các chương trình thường xuyên về văn hóa ứng xử trên không gian mạng, để hình thành một môi trường trực tuyến văn minh, tôn trọng và an toàn hơn,” TS Thúy nhấn mạnh.
Việc quản lý cộng đồng tài xế công nghệ không thể chỉ dừng ở việc theo dõi số chuyến hay tỉ lệ sao mà khách hàng chấm cho tài xế. Đã đến lúc các doanh nghiệp công nghệ cần nhìn nhận rõ hơn trách nhiệm xã hội của mình trong việc bảo vệ quyền riêng tư khách hàng, đồng thời phối hợp với cơ quan quản lý để thiết lập hành lang pháp lý cụ thể, hạn chế tối đa những hành vi lệch chuẩn trong các hội nhóm kín. Chỉ khi đó, mỗi chuyến xe công nghệ mới thực sự là một hành trình an toàn - không chỉ trên đường, mà còn trên không gian mạng.
Với những hành vi như trên, về mặt pháp lý là hành vi xâm phạm Quyền về hình ảnh. Cụ thể, theo Điều 32 Bộ luật Dân sự 2015, cá nhân có quyền đối với hình ảnh của mình. Việc sử dụng hình ảnh của cá nhân phải được người đó đồng ý, trừ một số trường hợp được pháp luật quy định... Việc đăng ảnh người khác mà không có sự đồng ý đã là hành vi trái pháp luật.
Ngoài ra, các hành vi này cũng có dấu hiệu của việc xâm phạm Bí mật đời tư cá nhân. Cụ thể, theo Điều 38 Bộ luật Dân sự 2015, đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình là bất khả xâm phạm và được pháp luật bảo vệ. Hành vi tự ý đăng ảnh cá nhân, đặc biệt là ảnh liên quan đến đời sống riêng tư, sau đó để mọi người bình phẩm, chế giễu có thể bị coi là hành vi xâm phạm bí mật đời tư.
Bên cạnh đó, hành vi đăng ảnh và tạo điều kiện cho người khác bình phẩm, chế giễu, cười cợt người có hình ảnh rõ ràng có dấu hiệu xâm phạm nghiêm trọng danh dự, nhân phẩm, uy tín của họ. Theo Điều 592 Bộ luật Dân sự 2015, người nào xâm phạm danh dự, nhân phẩm, uy tín của người khác mà gây thiệt hại thì phải bồi thường thiệt hại, bao gồm chi phí hợp lý để hạn chế, khắc phục thiệt hại và một khoản tiền bù đắp tổn thất về tinh thần.
Các hành vi này có thể bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định tại Nghị định 15/2020/NĐ-CP (được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 14/2022/NĐ-CP) về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bưu chính, viễn thông, tần số vô tuyến điện, công nghệ thông tin và giao dịch điện tử. Cụ thể: Vi phạm quy định về thông tin cá nhân: Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với hành vi thu thập, xử lý và sử dụng thông tin của tổ chức, cá nhân khác mà không được sự đồng ý hoặc sai mục đích theo quy định của pháp luật (Điểm e Khoản 3 Điều 102 Nghị định 15/2020/NĐ-CP, áp dụng cho cá nhân mức phạt bằng 1/2 mức phạt của tổ chức).
Vi phạm quy định về xúc phạm danh dự, nhân phẩm: Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng đối với hành vi cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, thông tin sai sự thật, xuyên tạc, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của cá nhân (Điểm a Khoản 3 Điều 102 Nghị định 15/2020/NĐ-CP, áp dụng cho cá nhân mức phạt bằng 1/2 mức phạt của tổ chức).
Tình yêu là gì? Từ quan điểm của mình, ai cũng có thể trả lời một cách cụ thể nhất hay trừu tượng nhất về tình yêu. Câu hỏi tưởng chừng ngớ ngẩn vì ai cũng biết về tình yêu, ai cũng có thể nói tiếng yêu, nói về tình yêu và thể hiện tình yêu, nhưng để đưa ra một câu trả lời, một định nghĩa chung nhất để mọi người có thể chấp nhận là điều không dễ chút nào.
Tình yêu vốn đã khó định nghĩa như thế nên nuôi dưỡng tình yêu lại là chuyện càng khó hơn. Với sự phát triển của xã hội ngày nay, tình yêu tưởng chừng như có cơ hội triển nở khi truyền thông ngày càng bùng nổ với điện thoại, internet, chat, email là những phương tiện hỗ trợ đắc lực. Nhưng nhịp sống hiện đại vội vã làm cho người ta đi theo hướng yêu gấp, sống thử, quan niệm phóng khoáng, tự do đối với tình yêu, và có thể là do thời gian dành cho công việc nhiều,… nên ít thời gian dành cho tình yêu. Bên cạnh đó, với cơ hội giao tiếp rộng, nên người ta có nhiều lựa chọn làm nảy sinh tâm lý thích tìm cái mới, không thích yêu nữa thì chia tay. Ngoài ra còn có các yếu tố khác ảnh hưởng tới tình yêu như: tư duy vật chất của nền kinh tế thị trường, áp lực từ công việc và cuộc sống khó khăn, kẹt xe, ô nhiễm,… làm cho thiếu bình an nội tại, vai trò người vợ thay đổi khi phụ nữ muốn chứng tỏ mình ngoài xã hội…
Có còn không “Cái thưở ban đầu lưu luyến ấy, nghìn năm hồ dễ mấy ai quên” của nhà thơ Hồ Dzếnh?
Để tình yêu được thăng hoa không những trong giai đoạn tiền hôn nhân mà còn triển nở trong đời sống hôn nhân, cần phải biết cách sống đời sống hôn nhân đích thực. Chiều thứ bảy, ngày 26/02/2011, tại Trung Tâm Mục Vụ TGP Sài Gòn, số 06 bis Tôn Đức Thắng, Quận 1, Chương Trình Chuyên Đề của Ban Mục Vụ Gia Đình TGP Sài Gòn đã tổ chức buổi thuyết trình đề tài: “NGHỆ THUẬT NUÔI DƯỠNG TÌNH YÊU” của Thạc sĩ Phạm Thị Thúy, Giảng viên Học viện Hành chính, tham vấn tâm lý và đào tạo Kỹ năng sống.
Diễn giả bắt đầu đề tài bằng cách đặt vấn đề một cách dí dỏm khi đưa ra đề nghị cùng nhau học cách làm chiếc “Bánh tình yêu”với những nguyên liệu để làm ra chiếc bánh hết sức trừu tượng:
Nguyên liệu:
Ø 1 cốc tình bạn,
Ø 2 cốc thuỷ chung,
Ø 4 cốc tình yêu,
Ø 2 cốc hy sinh,
Ø 3 cốc thành thật,
Ø 3 cốc thương yêu,
Ø 3 cốc tha thứ,
Ø 2 cốc tôn trọng,
Ø 5 muỗng hy vọng,
Ø 3 muỗng âu yếm,
Ø 3 muỗng chăm sóc,
Ø 4 lít niềm tin,
Ø 150 lít nụ cười,
Ø 1 bộ xa cách,
Ø 1 túi thẻ gọi điện.
Cách làm bánh:
Cách làm bánh lại càng trừu tượng hơn nhưng đầy chất thi vị của cuộc sống:
Ø Trộn TÌNH YÊU với THÀNH THẬT một cách tỉ mỉ, rồi cho thêm vài CÂU CHUYỆN PHONE. Nhồi một ít SỰ XA CÁCH cho lanh tay, rồi ủ cho tới để THÀNH THẬT thấm sâu vào TÌNH YÊU.
Ø Nhớ đừng lỡ tay cho XA CÁCH quá nhiều, bánh sẽ bị chua. Còn nếu cho XA CÁCH quá ít, bạn sẽ mau chán ăn bánh.
Ø Kế đó cho vào sự ÂU YẾM, ÂN CẦN và HIỂU BIẾT, thêm một chút NIỀM TIN và HI VỌNG. Cuối cùng, rắc nhiều NỤ CƯỜI và trộn đều.
Ø Lò nướng phải đặt ở chỗ sáng sủa, có ánh nắng mặt trời (Không được đặt lò trong bóng tối che khuất, vì như vậy, men THÀNH THẬT sẽ bay đi hoặc có khi biến thành GIẢ DỐI, bánh vẫn nướng và dùng được nhưng coi chừng bị bệnh trầm cảm sau này).
Ø Trước khi để vào lò thì phải nếm thử, nếu thấy không đủ ngọt là vì thiếu sự THƯƠNG YÊU, ÂU YẾM, còn có vị đắng thì phải thêm vào thật nhiều THA THỨ.
Ø Nếu bánh có bị rạn nứt thì phải nhớ tráng bánh bằng sự HY SINH. Thời gian nướng lâu hay mau thì không thành vấn đề, song cũng đừng đốt cháy giai đoạn.
Ø Giai đoạn chăm lửa này là nghệ thuật của bạn, bạn nên biết lúc nào nên cho lửa non hay lửa già. Bánh có ngon hay không là còn tùy thuộc vào người nướng có giỏi và cho gia vị có hợp lý không!
Ø Còn dư vị của bánh thì tùy thuộc vào sự chín chắn và nghiêm túc của bạn trong việc nướng bánh.
Ø Khi thấy bánh khác thường thì phải có mặt kịp thời để làm cho bánh tươi lại. Nhớ là mỗi ngày phải PHONE cộng thêm với NỤ CƯỜI. Muốn giữ bánh được lâu thì phải giữ trong tình THƯƠNG YÊU và SỰ SĂN SÓC.
Ø Trong khi nấu nhớ sắp đặt lòng TÔN TRỌNG xung quanh nếu không thì bánh rất dễ bị khét và như vậy thì phải đòi hỏi thêm nhiều THA THỨ hơn nữa! Nấu xong nhớ tắt lửa, dọn dẹp gọn gàng.
Ø Lưu ý, món này chỉ nấu cho 2 người ăn mà thôi và do hai người cùng nhau nấu (Nếu có người thứ ba thì coi như xong). Dùng món này hàng ngày với sự ĐỘ LƯỢNG.
Ø Thực tế cho thấy, có người ghiền món này đến độ răng long đầu bạc vẫn còn ăn, có người chỉ một đôi lần là dẹp lò, đổ bột.
Ø Do đó, phải xác định cụ thể, rõ ràng, rằng bạn chỉ tính nếm thử cho vui hay nghiêm túc nấu bánh! Hãy cẩn thận vì bạn sẽ bị bỏng đấy!!
Thạc sĩ cho hay đã làm công việc tham vấn tâm lý tình yêu đã 10 năm qua, cô đã gặp rất nhiều câu chuyện về tình yêu, nhưng không may những điều nghe được rất nhiều lại là sự đổ vỡ hơn là niềm vui. Trong quá trình đó, có tâm sự của một người là doanh nhân thành đạt có đến 3 cuộc hôn nhân:
- Cuộc hôn nhân lần 1: khi sinh con, vợ chỉ biết con, chẳng tha thiết gì đến anh nữa. Vợ anh cần anh quan tâm nhiều hơn, anh nói rằng đã có cố gắng nhưng không ích gì. Thế là càng ngày càng xa cách, và tình yêu chết.
- Cuộc hôn nhân thứ 2 là một tình yêu cuồng nhiệt, sáu tháng thì cưới nhưng khi cưới nhau tình yêu biến thành cuộc chiến.
- Cuộc hôn thứ 3: anh yêu cẩn thận hơn trong 2 năm. Sau kết hôn người vợ luôn chê bai chồng, phàn nàn đủ chuyện, trong mắt cô ấy anh là người vô tích sự.
Khi yêu nhau, người ta thường hứa yêu nhau suốt đời, khi cưới thì trước mặt Thiên Chúa cũng hứa trọn đời bên nhau nhưng tại sao tình yêu lại chết? có phải họ là người không ra gì? Hoàn toàn không! Vấn đề đặt ra là tình yêu sau ngày cưới sẽ đi về đâu? Điều gì đã xảy ra với tình yêu sau ngày cưới? Những vợ chồng khác có gặp phải trường hợp tương tự như trường hợp của người đàn ông vừa rồi? Những cặp vợ chồng không ly hôn phải chăng họ chấp nhận đời sống hôn nhân không tình yêu hay tình yêu vẫn ngự trị trong họ? Nếu họ vẫn có tình yêu thì sao họ may mắn thế? Bí quyết ở đâu?
Với câu hỏi phỏng vấn nhanh được diễn giả đưa ra: “Kinh nghiệm nuôi dưỡng tình yêu của anh/chị?”, các tham dự viên đã hào hứng, sôi nổi đưa ra “mỗi người 1 tuyệt chiêu” là kinh nghiệm nuôi dưỡng tình yêu của bản thân mình hay của những người thân quanh họ, có thể nói đến các bí quyết được các tham dự viên đưa ra: chấp nhận, đón nhận, lắng nghe, tôn trọng nhau, tin tưởng nhau, biết cách giải quyết xung khắc, tặng quà cho nhau, quan tâm và làm điều bất ngờ, quy ước giữa vợ và chồng, chấp nhận và hy sinh, thành thật và giữ khoảng cách nhất định, dành thời gian cho nhau, chung thủy, biết cách đón nhận, công việc ổn định, biết cách làm mới mình, giúp đỡ nhau, học cách chịu đựng nhau, hài hước, cùng nhau chia sẻ công việc gia đình, cùng nhau đi ăn - đi chơi - đi ngủ…
Đã có rất nhiều kinh nghiệm nuôi dưỡng tình yêu được các tham dự viên chia sẻ và đồng cảm với nhau, qua đó có thể đưa ra một nghệ thuật nuôi dưỡng tình yêu bằng 6 bí quyết. Quy tắc đầu tiên: “Được là chính mình”, phải làm sao để người Nam, người Nữ trong tình yêu, người vợ, người chồng trong hôn nhân được là chính mình khi ở bên nhau vì “Ai đó yêu bạn không phải vì bạn là ai mà vì
họ sẽ là ai
khi họ đi bên cạnh bạn”. Khi bên nhau, mỗi người có được chấp nhận lẫn nhau không, có là chính mình không, có thấy thoải mái bộc lộ con người mình không hay là phải che giấu, không được thông hiểu, cảm thông, tha thứ… đó là điều rất quan trọng.
Nam tài tử Garry Cooper, một trong những ngôi sao điện ảnh nổi tiếng nhất trong thập niên 50 đã cảm nhận hạnh phúc được là chính mình khi viết về người vợ như sau::“Rocky là một người đàn bà kỳ diệu. Nàng là một người vợ đã thích nghi với tính khí và công việc của tôi. Nàng cũng biết cảm thông với những lỗi lầm của tôi.Nhất là nàng đã biết ở bên cạnh tôi mỗi khi nàng có thể, mỗi khi tôi cần đến nàng. Nàng là một người vợ đích thực".
Khi yêu nhau thì cái gì cũng đẹp, nhưng đến khi cưới nhau rồi, đã thành vợ thành chồng rồi thì đời sống dễ làm cho vợ chồng nhàm chán nhau, thế nên cần loại bỏ sự nhàm chán bằng cách làm mới mình. Cần phải biết rằng sự nhàm chán là kẻ thù rất nguy hiểm cho đời sống, nguyên nhân của nhàm chán là do sự đơn điệu trong tiếp xúc nhau hằng ngày. Theo tâm lý học thì Quy luật thích ứng của cảm giác cho rằng: “Một kích thích nếu tác động liên tục vào giác quan một cách đơn điệu thì cảm giác về kích thích đó yếu dần đi và có thể mất hẳn”. Nếu không đổi mới trong mọi phương diện thì sẽ dễ đổ vỡ vì cuộc sống quá nhàm chán sẽ làm cho tình yêu dần mất đi. Sự thích nghi với nhau, nhàm chán hay mới lạ, người ta có thể muốn tiếp tục hay dừng lại cuộc hôn nhân là do quá trình của 5 năm đầu sau khi cưới mang tính quyết định, đa số các cuộc ly hôn xảy ra trong giai đoạn này. Cần phải biết nuôi dưỡng tình yêu qua việc tìm hiểu và đổi mới bản thân, đổi mới lẫn nhau để loại bỏ sự nhàm chán: “Muốn quyến rũ là phải biết nghĩ là mình quyến rũ. Nghĩ là mình quyến rũ sẽ giúp bạn hành động quyến rũ hơn và toát ra vẻ quyến rũ về phía người khác giới.” (Julia Grice, Để trở thành một phụ nữ hấp dẫn).
Ông bà ta có câu “Tâm sinh tướng”, tâm của con người được nâng đỡ bởi đức tin, khi tâm của con người trong sáng thì tướng thanh tao, dễ mến. Con người muốn đẹp thì phải tu tâm, làm theo những gì mà niềm tin tôn giáo giảng dạy vì tâm hồn thánh thiện sẽ tỏ lộ vẻ đẹp trong mắt người khác.
Lệch pha trong nhan sắc, trình độ, kinh tế, trong quan hệ vợ chồng sẽ làm cho hạnh phúc vơi dần đi, thế nên cần giúp đỡ nhau cùng tiến. Hãy đồng hành cùng nhau trong nhiều lĩnh vực, vợ giúp chồng tiến, chồng giúp vợ tiến bước, đừng mãi mê chạy một mình.
Kinh nghiệm thứ tư là kỹ năng giao tiếp như thành thật, lắng nghe, tôn trọng, tin tưởng, có quy ước với nhau, học cách chịu đựng trong đời sống hôn nhân... Cần học sự giao tiếp qua giọng nói, ánh mắt, nụ cười, cử chỉ… trong đó sức mạnh của thông điệp thể hiện ở hình ảnh chiếm 55%, giọng nói chiếm 38%, ngôn từ chiếm 7%.
Giao tiếp là chuyển cho nhau những thông điệp và hình ảnh trong giao tiếp rất quan trọng nhưng đôi khi người ta lại chỉ chú ý đến lời nói: “Em bảo anh đi đi, sao anh không đứng lại. Em bảo anh đừng về sao anh vội về ngay. Lời nói thoảng gió bay, đôi mắt huyền đẫm lệ. sao mà anh ngốc thế, không nhìn vào mắt em”. Trong tình cảm, tình yêu, đôi khi không thể dùng lời nói mà thuyết phục được, có vạn lần cách nói anh yêu em và không cần nói bằng lời. Nhưng nếu đã nói thành lời những ý nghĩ của mình thì giọng nói không kém phần quan trọng: “Không có sự hấp dẫn giới tính nào bằng giọng nói”. Cần lắm những lời thủ thỉ bên tai, bên nhau trong cuộc sống hôn nhân.
Ánh mắt là một yếu tố của hình ảnh để níu kéo tình yêu: “Không phải anh hôn đôi mắt; Anh hôn cái nhìn của em; Mắt em một vừng yêu mến; Thắt anh trong lưới êm đềm” (Bài thơ Hôn cái nhìn, của Xuân Diệu). Khi người phụ nữ dành cho người đàn ông ánh mắt yêu thương, ánh mắt tôn trọng, ánh mắt tha thứ, ánh mắt chấp nhận thì lưới êm đềm này chính là lưới tuyệt vời nhất để giữ gìn tình yêu.
Nụ cười: 150 lít nụ cười trong chiếc bánh tình yêu, nụ cười có giá trị vô cùng to lớn. Nụ cười chân thành, thân thiết là dầu bôi trơn tốt nhất cho mọi mối quan hệ, làm xoa dịu mâu thuẫn. Đôi mắt biết cười sẽ làm xúc động nội tâm người khác. Nụ cười giống như mặt trời, có thể tạo ra cho người khác nhiệt lượng và sự ấm áp.
Giao tiếp trong tình yêu không thể không nói đến đụng chạm. Đụng chạm chính là một trong những biểu hiện mạnh mẽ nhất của tình yêu, nó giúp phá tan mọi rào cản và làm giàu thêm tình cảm. Để lấy lại không khí đầm ấm trong gia đình, các nhà tâm lý học khuyến cáo một bài tập đặc biệt: hãy ôm hôn vợ/chồng bạn nhiều hơn bình thường không chỉ trong chuyện ấy. Khi bạn chạm vào ai đó một cách ân cần, chính cơ thể bạn cũng có nhiều thay đổi: Mức độ hormone căng thẳng giảm, hệ thần kinh thư thái, khả năng miễn dịch mạnh hơn và trạng thái cảm xúc cũng cải thiện. Nếu bạn không ôm 7-8 người mỗi ngày thật chu đáo, bạn sẽ bị bệnh.
Trong tình yêu cũng cần làm cho nhau cảm thấy tự tin, được là chính mình có nghĩa là phải thường xuyên khen nhau, tìm ra cái để khen vì người ta chỉ lớn lên trong lời khen chứ không lớn lên trong lời chê.
Bí quyết thứ 5 là hòa hợp trong phòng the:Những người đã lập gia đình cần phải hiểu biết nhau, phải biết nhu cầu của nhau, tìm cách hòa hợp, tìm cách thích nghi, tìm cách trao gửi, tìm cách đón nhận thì mới tìm được hạnh phúc.
Sống đời hôn nhân là thể hiện ơn gọi làm Ki-tô hữu. Ơn gọi của người vợ/ người chồng là sống cho tình yêu. Khi một người vợ/ người chồng chỉ chờ đợi được chồng/vợ yêu thương và chiều chuộng, khi một người vợ/chồng nghĩ đến tự do và quyền lợi riêng của mình hơn hạnh phúc của chồng con/ vợ con, tức là họ đã đi trên con đường dẫn đến đổ vỡ. Người ta chỉ tìm được hạnh phúc đích thực khi muốn tìm và xây dựng hạnh phúc cho người khác. Thủy chung là một đặc tính của "Bí Tích Hôn Nhân" - "một vợ một chồng bất phân ly" là tôn trọng nhau suốt đời. "Sự gì Thiên Chúa kết hợp, loài người không được phân ly" và người đàn ông có vợ mà ăn ở với người đàn bà khác, hoặc ngược lại là phạm tội ngoại tình.
Bí quyết cuối cùng là cầu nguyện.Cầu Nguyện chính là duy trì và phát triển tình yêu lứa đôi bằng cách nhắm mắt lại, suy nghĩ về "vai trò của mình để tìm lấy một giải pháp tốt đẹp". “tất cả những gì anh em cầu xin, anh em cứ tin là mình đã được rồi, thì sẽ được như ý” (Mc 11,24).
Hãy dành thì giờ cho nhau như Mẹ Têrêsa Calcutta đã nói:
n Hãy dành thì giờ để suy nghĩ Đó là nguồn sức mạnh.
n Hãy dành thì giờ để cầu nguyện Đó là sức mạnh toàn năng.
n Hãy dành thì giờ cất tiếng cười Đó là tiếng nhạc của tâm hồn.
n Hãy dành thì giờ chơi đùa Đó là bí mật trẻ mãi không già.
n Hãy dành thì giờ để yêu và được yêu Ưu tiên Thiên Chúa ban.
n Hãy dành thì giờ để cho đi Một ngày quá ngắn để sống ích kỷ.
n Hãy dành thì giờ đọc sách Đó là nguồn mạch minh triết.
n Hãy dành thì giờ để thân thiện Đó là đường dẫn tới hạnh phúc.
n Hãy dành thì giờ để làm việc Đó là giá của thành công.
n Hãy dành thì giờ cho bác ái Đó là chìa khóa cửa thiên đàng.
(Hãy Dành Thì Giờ - Mẹ Têrêsa Calcutta)
Vào cuối buổi thuyết trình, thạc sĩ Phạm Thị Thúy đã gởi đến các khán giả một trò chơi rất vui nhộn và ý nghĩa: trò chơi “chiếc nón kỳ diệu”. Với câu hỏi là “Tình yêu cần nhất điều gì?” (ô chữ gồm 9 chữ cái) đã làm cho cả khán phòng cùng động não và suy nghĩ!
Và đáp án đó là: trong tình yêu cần nhất là sự CHÂN THÀNH. Vâng, Chân thành thì sẽ trao cho nhau những tình cảm vị tha và bao dung, chân thành mới có thể yêu được thực sự con người đó chứ không phải yêu cái cảm giác được yêu. Chân thành thì mới chấp nhận người đó để người đó được là chính mình. Chân thành sẽ cùng nhau giúp nhau tiến bộ. Chân thành sẽ có những kỹ năng giao tiếp thân thiện và hòa hợp, biết lắng nghe, biết khen, biết cười. Chân thành trong đời sống phòng the càng cần thiết, không giả dối với nhau.
Tạ Ân Phúc
Sàigòn, ngày 2 tháng Ba, năm 2011.
Xem hình ảnh: http://chuongtrinhchuyende.com/ctcd/client/album?groupId=20110227145902&viewType=2
SGTT.VN - Vì nghĩ mình trẻ, mới cưới, còn nhiều thời gian để tận hưởng cuộc sống, lại đang có cơ hội kiếm tiền nên không ít cặp vợ chồng trẻ chủ trương hoãn lại nhiều dự định của đời sống hôn nhân: hoãn sinh con, hoãn đi du lịch, hoãn luôn chuyện quan tâm chăm sóc nhau... Lại một câu hỏi không bao giờ cũ: có nên hẹn với ngày mai?
Chia hạnh phúc ở thì tương lai
Câu chuyện sau đây do một nhà báo kể lại, về người bạn thân của anh, xảy ra chưa đầy một tháng. Có một người vợ muốn cùng chồng đi du lịch Singapore, nhưng người chồng quá bận rộn cứ hẹn lần hẹn lữa. Khi công việc có thể thu xếp được và người chồng lên kế hoạch cho một chuyến đi, thì người vợ gặp tai nạn xe máy qua đời, một mình bước vào chuyến đi vĩnh hằng. Câu chuyện đã ám ảnh người kể, buộc anh phải giật mình nhìn lại lối sống của tổ ấm mình.
Trường hợp vợ chồng chị Nguyễn Hạnh Thuý, quận 2, TP.HCM thì chưa đến mức bi kịch như thế. Sau khi tổ chức lễ cưới, cô dâu và chú rể trở lại với công việc, không có thời gian nghỉ ngơi vì họ cho rằng kiếm tiền để lo cho cuộc sống mới thật sự quan trọng. Chị nói: “Lúc đó chúng tôi nói với nhau khi nào có tiền đi trăng mật cũng chưa muộn. Bẵng đến bảy năm sau chúng tôi mới được thong thả về tài chính để tự thưởng một vài chuyến du lịch hàng năm, nhưng với cảm giác bề bộn nhà cửa và con cái cùng bao mối lo khác nhau, không thể nào trọn vẹn được như ngày ấy. Có thể kiếm tiền cả đời nhưng không thể đi trăng mật hai lần!”
Còn vợ chồng anh N. thì khi cưới nhau cả hai thống nhất sẽ xây dựng kinh tế vững vàng rồi mới có con. Suốt bốn năm ròng, cả hai cũng nỗ lực kiếm tiền. Khi đã có nhà, có xe, có đủ các tiện ích trong gia đình, hai anh chị nghĩ đến việc có con. Nhưng năm năm liền, hai anh chị làm đủ mọi cách, đi khắp các bệnh viện trong Nam ngoài Bắc để chạy chữa, dùng cả thuốc tây lẫn ta, tốn rất nhiều tiền mà mái nhà của họ vẫn vắng tiếng cười con trẻ.
“Áp lực của việc xây dựng kinh tế sẽ làm tình cảm vợ chồng có nguy cơ phai nhạt, những giây phút dành riêng cho nhau không còn...”
Những mối nguy tiềm ẩn
ThS Phạm Phúc Thịnh, chuyên viên tư vấn trung tâm Nhịp Cầu Hạnh Phúc, TP.HCM cho biết lối sống “để mai tính” của các cặp vợ chồng trẻ là một thực tế đáng ngại trong xã hội hiện nay. Vì áp lực của cơm áo gạo tiền… đa phần các cặp vợ chồng trẻ đều có khuynh hướng ưu tiên cho việc “cày cuốc” để xây dựng kinh tế, còn một số việc như con cái, hưởng thụ cuộc sống hoặc những vấn đề mang tính tinh thần thường được lên kế hoạch ở tương lai. “Thoạt nhìn có vẻ hợp lý, tuy nhiên, nếu nhìn nhận sâu hơn, thì trong kế hoạch đó tiềm ẩn một số mối nguy. Áp lực của việc xây dựng kinh tế sẽ làm tình cảm vợ chồng có nguy cơ phai nhạt, những giây phút dành riêng cho nhau không còn, những thời khắc lãng mạn như khi chưa cưới bị xem nhẹ. Bên cạnh đó, việc áp dụng quá mức các biện pháp ngừa thai lâu dài có thể dẫn đến những hậu quả khó lường, mà thường gặp nhất là vô sinh thứ phát”, ông Thịnh lưu ý. Theo ông, các cặp vợ chồng trẻ nên có một kế hoạch hợp lý cân bằng giữa việc “cày cuốc” để xây dựng kinh tế với việc có những phút giây dành riêng cho nhau như cùng đi du lịch ngắn ngày, cùng tham gia làm một công việc xã hội... để thường xuyên hâm nóng tình cảm vợ chồng. “Đồng thời, đừng quên rằng, sự có mặt của một đứa con chính là một yếu tố giúp cho tình cảm vợ chồng thêm gắn kết”, ông Thịnh nói.
Theo ThS Phạm Thị Thuý, phó bộ môn xã hội học, giảng viên học viện Hành chính TP.HCM, “để mai tính” là lối sống thụ động, chần chừ. Không ai tắm hai lần trên một dòng sông, dòng nước đã trôi đi không bao giờ quay trở lại. Vậy để mai tính những việc nên và cần làm ngay sẽ là sự lãng phí thời gian. Ông bà ta có câu “Việc hôm nay chớ để ngày mai”. Lãng phí thời gian cũng chính là lãng phí cuộc sống. Hãy tận hưởng từng phút giây của cuộc sống. “Mỗi người cần có mục tiêu sống và kế hoạch thực hiện mục tiêu đó. Khi đã cân nhắc kỹ điều quan trọng mà mình muốn và cần làm thì phải quyết tâm thực hiện ngay, kẻo không còn cơ hội. Ví dụ như việc dạy con, con mỗi ngày một lớn, nếu chúng ta không ở bên con từng ngày, lúc nhìn lại sẽ tiếc tuổi thơ của con đi nhanh quá. Bản thân tôi đôi khi vẫn tiếc vì đã không làm sớm hơn những việc mình muốn làm. Tận hưởng cuộc sống không khó nếu ta biết tận hưởng từng giây phút để làm điều mình cho là quan trọng nhất, có như thế mới không phải nói lời hối tiếc”, bà Thuý chia sẻ.
NGÔ PHƯƠNG THẢO
Để mai hay không, còn tuỳ
Đỗ Tuấn Vũ, 29 tuổi, quận Tân Phú, TP.HCM
Vợ chồng tôi cưới nhau đã hai năm và theo đúng kế hoạch thì năm 2012 sẽ có con, điều này nằm trong kế hoạch khi quyết định mua nhà. Hai năm đầu sẽ cố gắng trả nửa số nợ, năm thứ ba sẽ sinh con. Sở dĩ lựa chọn như vậy, vì sợ áp lực trả nợ hàng tháng sẽ không đủ tiền nuôi con. Chúng tôi không muốn con mình thua kém bạn bè. “Để mai tính” có thể đúng hoặc sai, tuỳ trường hợp. Nếu có kế hoạch rõ ràng, khả thi và biết dành thời gian cho nhau như bữa tối, dịp cuối tuần dành thời gian cho gia đình thì rất tốt. Còn nếu không có kế hoạch rõ ràng và bị cuốn quá nhiều vào việc kiếm tiền, không còn thời gian cho gia đình thì không nên.
Sống là không chờ đợi!
Bùi Thị Thanh Tú, 24 tuổi, Q.6, TP.HCM
Trong cuộc sống cá nhân, tôi rất thích đặt ra và thực hiện theo kế hoạch dài hạn. Tôi vạch ra các mục tiêu nhỏ kèm thời hạn cuối cùng. Rất thường xuyên, tôi từ chối các “độ” tụ tập của bạn bè, lời mời đi càphê của các chàng đang có ý “tăm tia” tôi vì sợ tốn thời gian. Với thời gian đó, nếu không đi chơi, tôi sẽ làm được việc này việc kia – cái mà tôi hay tự nhủ là “chi phí cơ hội”.
Sau một thời gian, tôi nhận ra là tôi đang quá căng thẳng với cái kế hoạch cứng nhắc của mình, tôi đang tự tách mình ra khỏi bạn bè và tuổi trẻ của tôi đang trôi vùn vụt. Tôi mới 24 tuổi. Tôi cần tụ tập và chia sẻ các sở thích rất chi là nữ tính, cần mở rộng mối quan hệ để có cách nhìn khách quan hơn về đàn ông. Bên cạnh đó, dĩ nhiên tôi vẫn tiếp tục theo đuổi kế hoạch của mình.
Và hiện tại, tôi đã sắp xếp được cuộc sống cân bằng trong trật tự cho phép. Tôi có thời gian tận hưởng cuộc sống trong khi kế hoạch cá nhân vẫn chạy khá trơn tru.
Nếu bạn là một người trẻ năng động, luôn làm chủ cuộc sống, hãy nhớ “cuộc sống là không chờ đợi”; nếu bạn là một người buông xuôi cho dòng đời xô đẩy thì cứ “để mai tính”!
Tại TP.HCM, câu chuyện xây dựng trường học hạnh phúc không bắt đầu bằng khẩu hiệu, mà bắt đầu từ hiệu trưởng, đội ngũ thầy cô giáo, đến không gian học tập của từng lớp học. Và hơn hết, đó là hành trình bền bỉ để làm cho học sinh thực sự cảm nhận: đến trường là được vui, được an toàn, được là chính mình.
TP.HCM là một trong những đơn vị đầu tiên trên cả nước triển khai bộ tiêu chí "Trường học hạnh phúc" tại 100% cơ sở giáo dục.
Bộ tiêu chí xây dựng trường học hạnh phúc với 18 tiêu chí, được chia làm 3 nhóm tiêu chuẩn: về con người, về dạy học và hoạt động giáo dục, về môi trường với các hướng dẫn và các định hướng để từng đơn vị có thể căn cứ vào tình hình thực tế của đơn vị đề ra kế hoạch, mục tiêu, phương án thực hiện.
Cô Nguyễn Thị Ngọc Ánh - Hiệu trưởng Trường THCS Nguyễn Văn Trỗi (bìa phải) tại buổi sinh hoạt về lòng biết ơn.
Từ “Góc điều em muốn nói” đến tiết sinh hoạt không còn phê bình
Trường THCS Nguyễn Văn Trỗi (phường Hạnh Thông, TP.HCM) là một trong những nơi tiên phong. Từ năm 2021, khi cô Nguyễn Thị Ngọc Ánh về nhận nhiệm vụ làm hiệu trưởng, cô đã khởi động việc triển khai mô hình “Trường học hạnh phúc” bằng cách tập huấn cho toàn thể giáo viên nhằm giúp họ hiểu rõ thế nào là một trường học hạnh phúc và vai trò của mình trong việc xây dựng môi trường ấy.
Theo cô Ánh, để học sinh cảm nhận được hạnh phúc, trước hết cần tạo dựng môi trường hạnh phúc cho chính đội ngũ thầy cô. Ở đó, mỗi người đến trường đều thấu hiểu, quan tâm, yêu thương và hỗ trợ nhau hoàn thành tốt nhiệm vụ. Song song đó là việc xây dựng cảnh quan sư phạm: từng góc sân, ghế đá, hòn sỏi hay gốc cây đều được bài trí hợp lý để học sinh có không gian trao đổi, suy ngẫm, học tập.
“Góc điều em muốn nói” để gửi gắm, đón nhận những tâm tư, lời cảm ơn từ thầy cô, bạn bè.
Một trong những điểm nhấn của mô hình là “Góc điều em muốn nói” được dán ở cuối lớp học. Tại đây, mỗi học sinh đều có hộp thư riêng để gửi gắm, đón nhận những tâm tư, lời cảm ơn hay chia sẻ từ thầy cô, bạn bè.
Cô Ánh kể, khi cần góp ý riêng cho học trò, giáo viên sẽ viết thư gửi cho từng học sinh thay vì nhắc nhở trước lớp. Điều này giúp các em cảm nhận được sự quan tâm và tôn trọng. Hay một em học sinh nào đó muốn cảm ơn bạn của mình nhưng ngại không dám nói cũng sẽ viết và để vào hộp thư. Chính từ hoạt động nhỏ này, sự gắn kết và thấu hiểu trong tập thể học sinh được nuôi dưỡng mỗi ngày.
Không còn là buổi kiểm điểm, phê bình, các tiết sinh hoạt lớp tại Trường THCS Nguyễn Văn Trỗi rất được học sinh mong đợi. Tại đây, thầy cô chủ yếu tuyên dương học sinh theo năm tiêu chí: tổ xuất sắc nhất, cá nhân tiến bộ nhất, cán bộ lớp xuất sắc nhất, học sinh tham gia phong trào tích cực nhất và học sinh đạt nhiều điểm 10 nhất. Những hoạt động này đã góp phần hình thành bầu không khí tích cực, nơi “mỗi ngày đến trường là một ngày vui”.
Ngoài các hoạt động tập thể, cô hiệu trưởng cũng trực tiếp tham gia vào việc xây dựng mô hình trường học hạnh phúc. Mỗi mùa thi giữa kỳ, cô lại chọn những em học “chưa tốt” để trực tiếp phụ đạo môn Toán. Trong những buổi học ấy, cô không chỉ dạy mà còn lắng nghe những tâm sự, những niềm vui, nỗi buồn của từng em. Với cô, đó là lúc hiểu hơn về học trò, để mỗi lời khen hay nhắc nhở đều trở thành động lực cho các em cố gắng.
Cô kể, mỗi khi thấy học sinh tiến bộ, đạt điểm cao hơn, cô lại vui như chính mình được điểm tốt. Phần thưởng cho các em đôi khi chỉ là viên kẹo nhỏ, cây bút nhưng chứa cả niềm khích lệ lớn.
Thậm chí, khi cô giáo bộ môn nói đùa “ai học chưa giỏi thì lên học với cô hiệu trưởng”, cả lớp lại hào hứng giơ tay xin được học. Với cô, khoảnh khắc ấy chính là hạnh phúc của một ngôi trường, nơi học trò được yêu thương và trưởng thành trong niềm vui.
Một hình thức giáo dục khác được nhà trường áp dụng là đọc sách thay cho hình phạt. Những học sinh mắc khuyết điểm sẽ được giao đọc các tác phẩm như Tôi đi học,
Lời vàng trao con hay Những tâm hồn dấu yêu của nhà giáo ưu tú Nguyễn Ngọc Ký, rồi tự kể lại cảm nhận của mình. Qua đó, các em được truyền cảm hứng sống tích cực và ý chí vươn lên.
Theo cô Nguyễn Thị Ngọc Ánh, mô hình “Trường học hạnh phúc” không chỉ mang lại niềm vui học tập mà còn góp phần phát triển toàn diện nhân cách học sinh. Mỗi trường, tùy điều kiện và đặc thù riêng, đều có thể áp dụng linh hoạt để học sinh được vui chơi, học tập và trưởng thành trong môi trường thân thiện, không áp lực.
Không gian phải lành mạnh, ấm áp khiến học sinh muốn được đến trường
Không chỉ cấp THCS, ở bậc THPT và mầm non, mô hình “Trường học hạnh phúc” cũng được triển khai sáng tạo.
Cô Phan Thị Mỹ Hạnh - Phó Hiệu trưởng Trường THPT Trần Nguyên Hãn (phường Tam Thắng, TP.HCM) - cho rằng trong các tiêu chí về trường học hạnh phúc của UNESCO thì tiêu chí về con người là quan trọng nhất. Bởi theo cô Hạnh, tiêu chí con người chi phối, quyết định các yếu tố còn lại. Trường học chỉ thực sự hạnh phúc khi cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh đều hạnh phúc, cha mẹ hài lòng.
Hoạt động ngoại khóa của Trường THPT Trần Nguyên Hãn phường Tam Thắng, TP.HCM.
Thời gian qua, Trường THPT Trần Nguyên Hãn đã tổ chức các hoạt động tập huấn, tuyên truyền để gieo suy nghĩ và khát vọng trong học sinh, giáo viên về một ngôi trường mơ ước. Ở đó, thành tựu được gặt hái một cách tích cực; những mối quan hệ tích cực, biết lắng nghe, chia sẻ, hợp tác được xây dựng. Tiếp đến là việc cải tạo môi trường, cơ sở vật chất đáp ứng nhu cầu dạy và học. Một ngôi trường hạnh phúc trước hết khuôn viên phải đẹp, không gian phải lành mạnh, ấm áp khiến học sinh mong muốn được đến trường.
Cùng với đó, cô Hạnh cho biết Trường THPT Trần Nguyên Hãn đã chú trọng đổi mới phương pháp dạy học, rèn luyện kỹ năng sống, giúp các em học sinh phát hiện ra thế mạnh và có khát vọng chinh phục thành tựu mà không phải bị áp đặt từ thầy cô hay cha mẹ. Đặc biệt, nhà trường tăng cường các hoạt động chăm sóc sức khỏe tâm thần cho học sinh bởi những giờ ngoại khóa về trò chơi dân gian, CLB đọc sách, chương trình văn nghệ giữa giờ giải lao các tiết học…tạo sân chơi lành mạnh cho học sinh.
Giờ học ngoại khóa của trẻ Trường Mầm non Ánh Dương, phường Vũng Tàu, TP.HCM.
Bước vào Trường Mầm non Ánh Dương (phường Vũng Tàu, TP.HCM) mở ra trước mắt chúng tôi là không gian thoáng đãng, tràn ngập màu xanh cây cỏ. Trong khuôn viên rộng gần 12.000 m2, các cô giáo mầm non đã biến những khoảnh sân, từng bức tường, thậm chí từng bậc thang… thành nơi trẻ có thể học tập và khám phá.
Trong trường, ngoài các loại đồ chơi cầu trượt, xích đu, bập bênh, nhà trường còn tạo ra những góc trải nghiệm nghề nghiệp, góc STEM, góc âm nhạc, góc trải nghiệm văn hóa, văn nghệ dân gian, góc thư viện… để mang lại mới lạ cho trẻ.
Cô Võ Thị Kiều Trinh, Hiệu trưởng Trường Mầm non Ánh Dương trao thưởng cho các trẻ trong một hoạt động ngoại khóa của trường.
“Mỗi buổi sáng đến trường, trẻ được các cô giáo chào đón bằng những cái ôm, cái bắt tay, đập tay thân thiết. Trong mỗi tiết học, mỗi hoạt động, trẻ đều được đặt ở vị trí trung tâm, học mà chơi, chơi mà học”, cô Võ Thị Kiều Trinh - Hiệu trưởng Trường Mầm non Ánh, phường Vũng Tàu, TP.HCM - chia sẻ.
Tại Trường TH-THCS-THPT Phan Chu Trinh (phường Dĩ An, TP.HCM), cô hiệu trưởng Đặng Thị Ngọc Bích nhấn mạnh việc xây dựng trường học hạnh phúc là ước mơ, là khát khao của tất cả mọi người.
“Xây dựng trường học hạnh phúc là cả một quá trình lâu dài, đòi hỏi thầy, cô thay đổi, học sinh thay đổi, phụ huynh thay đổi, xã hội thay đổi, cùng nhau thay đổi vì trường học hạnh phúc”, cô Đặng Thị Ngọc Bích chia sẻ.
Cô Đặng Thị Ngọc Bích - Hiệu trưởng Trường TH-THCS-THPT Phan Chu Trinh.
Cũng theo cô Đặng Thị Ngọc Bích, nhà trường tổ chức chương trình Phát thanh viên, Chương trình 60 giây và Quà tặng âm nhạc vào các khung giờ ra chơi; Các câu lạc bộ thể thao, nghệ thuật, bơi lội, nấu ăn… được mở rộng để học sinh thoải mái lựa chọn. Đặc biệt, trường yêu cầu “không sử dụng điện thoại trong suốt quá trình học” để học sinh thật sự sống trong không gian học đường, thay vì chìm vào mạng xã hội.
Cô Đặng Thị Ngọc Bích - Hiệu trưởng Trường TH-THCS-THPT Phan Chu Trinh cùng học sinh nhà trường.
Song song, nhà trường tăng cường dạy tiếng Anh giao tiếp với giáo viên nước ngoài; thầy cô liên tục đổi mới phương pháp dạy học, coi học sinh là trung tâm, giáo viên là người gợi mở, dẫn dắt để các em phát triển tư duy.
Người hiệu trưởng đóng vai trò quyết định
Tiến sĩ Phạm Thị Thúy, giảng viên Học viện Chính trị khu vực II, cho biết thành phố thể hiện tầm nhìn xa và chiến lược khi ban hành 18 tiêu chí cụ thể, vừa phù hợp với xu thế giáo dục thế giới, vừa đáp ứng nhu cầu xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao cho hiện tại và tương lai.
“Điểm đáng quý là mô hình này hướng tới hạnh phúc cho tất cả các đối tượng trong nhà trường, trong đó học sinh là trung tâm, dựa trên ba giá trị cốt lõi: yêu thương, an toàn và tôn trọng”, TS Thúy chia sẻ.
Tiến sĩ Phạm Thị Thúy - chuyên viên tâm lý, giảng viên Học viện Chính trị khu vực II.
Xây dựng trường học hạnh phúc là một quá trình dài, đòi hỏi sự kiên trì, đồng hành liên tục của nhà trường và gia đình. Nếu không có hệ thống kiểm tra, giám sát, đánh giá, khen thưởng và kỷ luật rõ ràng, mô hình này rất dễ trở thành phong trào.
Trong đó, người hiệu trưởng đóng vai trò quyết định trong toàn bộ quá trình triển khai mô hình trường học hạnh phúc. Bà cho rằng, trường có hạnh phúc hay không phụ thuộc rất lớn vào người đứng đầu.
Hiệu trưởng cần có tầm nhìn, tâm huyết và năng lực vận hành, biết truyền cảm hứng, thống nhất mục tiêu hạnh phúc đến toàn thể giáo viên. Đồng thời tạo cơ hội cho giáo viên sáng tạo, đổi mới và được thể hiện giá trị bản thân.
“Văn hóa nhà trường phản ánh trực tiếp văn hóa của người lãnh đạo. Một hiệu trưởng hạnh phúc mới có thể tạo ra trường học hạnh phúc”, TS Phạm Thị Thúy nhấn mạnh. Vì thế, hiệu trưởng phải làm gương, thể hiện ba giá trị cốt lõi của trường học hạnh phúc là yêu thương, an toàn và tôn trọng trong mọi ứng xử với giáo viên, học sinh và phụ huynh.
Họ cần biết lắng nghe, chia sẻ, bảo vệ giáo viên, đồng thời đầu tư nhân lực, vật lực và thời gian cho các hoạt động phát triển thể chất, tinh thần, văn hóa và kết nối giữa nhà trường – gia đình. Ngoài ra, hiệu trưởng còn phải thường xuyên theo dõi, giám sát, đánh giá và điều chỉnh dựa trên bộ tiêu chí của Sở để đảm bảo mô hình thực sự đi vào chiều sâu, chứ không chỉ dừng ở khẩu hiệu.
Nguồn: https://khoahocphothong.vn/xay-dung-truong-hoc-hanh-phuc-khong-bat-dau-bang-khau-hieu-262098.html
Văn bản của Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TP.HCM đề nghị chấn chỉnh hoạt động âm nhạc có biểu hiện lệch chuẩn đã nhận được sự đồng tình, ủng hộ từ đông đảo khán giả. Bởi trên thực tế, hệ lụy từ những sản phẩm có ca từ phản cảm, dung tục hay nội dung độc hại khi được phát hành tạo ra những ảnh hưởng tiêu cực đối với người sáng tạo lẫn người tiếp nhận.
Trách nhiệm nghệ sĩ ở đâu ?
Khi "nhạc rác" trở thành "điểm nóng", nhiều người đặt vấn đề về trách nhiệm của người làm nghệ thuật trong quá trình sáng tác. Là người làm trong lĩnh vực văn hóa, không thể cứ ra sản phẩm bất kể đó là nội dung gì rồi "vỗ ngực xưng tên". Nghệ sĩ tài năng không đồng nghĩa với việc họ có quyền đứng ngoài trách nhiệm với cộng đồng. Ngược lại, càng nổi tiếng, càng được công chúng yêu mến, càng phải có những đóng góp tích cực trong công cuộc phát triển văn hóa nước nhà. Thành công của Phương Mỹ Chi, Đức Phúc trong năm 2025 được xem là ví dụ điển hình.
Tự do sáng tạo là điều tất yếu của bất kỳ công việc nào, đặc biệt là đối với giới nghệ thuật. Nhưng trách nhiệm xã hội là điều mà nếu nghệ sĩ chú trọng, họ được lợi rất nhiều. Nó cho thấy phẩm chất đạo đức, thể hiện qua những hành động vì cái đẹp, cái tốt, hướng đến chân - thiện - mỹ. Nghệ sĩ cần ý thức được trách nhiệm của họ, ý thức được cái đẹp của nghệ thuật làm cho con người ta sống hạnh phúc hơn, xã hội gắn kết, yêu thương nhau hơn. Đó chính là sức mạnh gần như độc quyền của nghệ sĩ.
Nhạc sĩ Sỹ Luân cho rằng nghệ sĩ cần ý thức được ranh giới giữa tự do sáng tạo và trách nhiệm cộng đồng
Theo nhạc sĩ Sỹ Luân, mỗi nghệ sĩ có một tư duy làm nghề khác nhau, song ranh giới giữa tự do sáng tạo và trách nhiệm với cộng đồng cần phải có. Đó là thông điệp mà người làm văn hóa gửi gắm trong các sản phẩm của mình. "Có những câu nói ẩn dụ để thách thức khán giả, đây là điều cần kiểm điểm. Không thể cứ mang cái tôi ngông cuồng để đối đáp với khán giả, đây là điều không được. Những bài hát mang nội dung tiêu cực sẽ làm cho môi trường văn hóa âm nhạc đi xuống, và các bạn trẻ khi tiếp nhận sẽ nhìn nhận cuộc đời qua lăng kính hận thù, ghét bỏ", anh chia sẻ.
Nhạc sĩ Trầm Tích, Văn phòng Hội Nhạc sĩ VN khu vực phía nam, cũng nhận định: "Ca từ trong âm nhạc thực chất mang nội dung văn học. Mà văn học liên quan đến giáo dục, văn học ảnh hưởng đến chân - thiện - mỹ của con người. Vì vậy, ca từ thô tục, lệch chuẩn văn hóa sẽ ảnh hưởng đến nết tính tốt, xấu của con người".
Cần vào cuộc toàn diện
Trước đó, cơ quan chức năng từng có biện pháp xử lý đối với một số sản phẩm có ca từ, nội dung lệch chuẩn như Censored, There's No One At All… Tuy nhiên, dường như việc xử lý này chưa đủ sức răn đe khi những sản phẩm tương tự vẫn tràn lan, trở thành nỗi lo cho nhiều phụ huynh. Điều này cũng cho thấy rằng việc dẹp loạn "nhạc rác" không đơn giản là ngày một, ngày hai mà cần quá trình và sự phối hợp giữa cơ quan chức năng, người sáng tạo lẫn người tiếp nhận.
Tiến sĩ Phạm Thị Thúy nhấn mạnh việc dẹp loạn “nhạc rác” cần có sự phối hợp chặt chẽ từ gia đình, nhà trường cho đến truyền thông và cơ quan chức năng
ẢNH: NVCC
Bàn về những giải pháp giúp dẹp loạn "nhạc rác", tiến sĩ xã hội học, chuyên viên tâm lý Phạm Thị Thúy (giảng viên Học viện Chính trị khu vực II) hoàn toàn ủng hộ động thái quyết liệt của cơ quan chức năng. Bà cho rằng những sản phẩm đã bị xác định là "lệch chuẩn" cần cấm triệt để, đồng thời phạt nặng đối với nghệ sĩ có hành động sáng tác, biểu diễn, phát tán các sản phẩm này, không cổ vũ hay mời các nghệ sĩ này đến các sự kiện, chương trình lớn nhỏ hay xuất hiện trên phương tiện truyền thông bởi "nếu không, các bạn trẻ sẽ có suy nghĩ rằng cái sai vẫn được nổi tiếng, được ca ngợi thì không ổn". Bà Thúy nhấn mạnh thêm: "Khi cấp giấy phép tổ chức sự kiện, cơ quan chức năng phải xem kỹ danh sách khách mời biểu diễn, xem kỹ tiết mục biểu diễn và "tuýt còi" kịp thời. Đây không phải cấm đoán sáng tạo mà tạo nên một trật tự cho nghệ thuật, bảo vệ văn hóa và bảo vệ sự phát triển của người trẻ".
Tuy nhiên, theo tiến sĩ Phạm Thị Thúy, giải pháp của cơ quan chức năng chỉ mang tính chất xử lý bề nổi của vấn đề. Thay vào đó, để triệt tận gốc "nhạc rác", quan trọng vẫn nằm ở sự giáo dục. Gia đình được xem là bộ lọc đầu tiên, do đó phụ huynh cần có sự quản lý chặt chẽ, không đơn thuần là cấm đoán mà cần phân tích đúng sai, lắng nghe nhu cầu, sở thích, đồng thời khuyến khích con nghe những sản phẩm âm nhạc lành mạnh, thần tượng những nghệ sĩ tử tế.
Bà Thúy cũng nhấn mạnh nhà trường cần đầu tư nhiều hơn vào các hoạt động giáo dục liên quan tới giá trị chân - thiện - mỹ để trẻ có năng lực chọn lựa sản phẩm nào hay, đúng đắn, có năng lực phản biện lại sản phẩm xấu, tránh xa những điều độc hại.
Theo tiến sĩ Phạm Thị Thúy, truyền thông cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc dẹp loạn nhạc rác. Do đó, cần có động thái mạnh mẽ, lên án những sản phẩm có ca từ, nội dung độc hại, đồng thời lan tỏa những sản phẩm tích cực đối với người nghe. "Tôi mong rằng nhà nước quan tâm đến việc giáo dục đạo đức nghề nghiệp cho nghệ sĩ. Bất kỳ nghề nào cũng có đạo đức nghề nghiệp, nghệ sĩ tham gia nghệ thuật càng phải có đạo đức nghề nghiệp, càng phải được thường xuyên tập huấn để họ ý thức được trách nhiệm xã hội, ý thức được sức ảnh hưởng của mình đến cộng đồng từ đó cẩn trọng hơn trong lời ăn tiếng nói, phát ngôn trước công chúng, cẩn trọng hơn khi sáng tạo nghệ thuật vì đôi khi có nghệ sĩ thiếu hiểu biết, không hiểu rõ giới hạn đạo đức, lầm tưởng đây là sự tự do cá nhân, tự do sáng tạo, không quan tâm đến cộng đồng", bà Thúy nhấn mạnh.
Thời gian qua, nhiều phụ huynh, người xem cũng bày tỏ sự lo ngại trước sự tràn lan của "nhạc rác" trên thị trường. Cũng có nhiều ý kiến được đề xuất, chẳng hạn như quy định về đăng tải bài hát trên mạng xã hội cũng cần phải cấp phép hay xóa vĩnh viễn những tài khoản đăng tải bài hát có ca từ dung tục, nội dung độc hại, đồng thời cấm sóng trên các phương tiện truyền thông, truyền hình. Nhiều người cũng đặt vấn đề về trách nhiệm của các nền tảng trong việc kiểm duyệt, quản lý các sản phẩm này. Họ đề xuất việc mở hộp thư tiếp nhận phản ánh, nếu có dấu hiệu vi phạm cần vào cuộc xem xét và có động thái quyết liệt để kịp thời ngăn chặn "nhạc rác" trên thị trường.
