Phạm Thị Thúy alt="Tiến sĩ Phạm Thị Thúy" title="Tiến sĩ Phạm Thị Thúy"

Soi mói đời tư, tin nhảm “lên ngôi”

Ngày 2-6, chúng tôi truy cập trang tin “e…đ…”, một trang chuyên về chuyện làm đẹp dành cho phái nữ. Ngay từ giao diện chính của mục chủ đề “hot” là 3 tin liên tiếp soi mói về đời tư các đại gia quanh chuyện ngàn tỷ và nợ nần, như: “Nữ đại gia kiện bà P.H…”, “Đại gia P.H. livestream”…

Tương tự, ở trang tin A. chuyên về đời sống và mẹo vặt gia đình, ngay mục hot nhất là tít “H.L. dính lùm xùm 14 tỷ từ thiện”, và khi click vào tin, trang tiếp tục hiện ra hơn 35 bài viết quanh câu chuyện này và đời sống cá nhân nghệ sĩ H.L.

Ghi nhận vào ngày 3-6, trang tin K., được giới thiệu là chuyên về đời sống giới trẻ, ở mục “Đang được quan tâm” có 6 tin thì đã 3 tin ăn theo chuyện ồn ào của giới nghệ sĩ như: “Status văng tục của nghệ sĩ…” (178.360 lượt xem - view), “Lộ giấy vay nợ 5 tỷ của nghệ sĩ H.L.” (244.950 view), “Bà P.H. bóc phốt ca sĩ…” (190.456 view)…

Chuyên mục “Ký sự pháp đình” hay “Câu chuyện pháp luật” từ lâu là những mục khá được quan tâm trên các báo và trang tin về pháp luật. Đây là một cách để giáo dục và nâng cao ý thức của người dân về luật pháp bằng chính những câu chuyện có thật từ tòa án. Tuy nhiên, mục này giờ trở thành “miếng mồi ngon” để câu view trên một số báo, đài và trang tin. Gõ từ khóa “Ký sự pháp đình”, “Câu chuyện pháp luật” lên công cụ tìm kiếm Google, lập tức có 139 triệu kết quả trong chưa đầy một giây, trong đó có nhiều video dựng lại tình huống của đài truyền hình V. Những cái tít… hết hồn về tình yêu éo le như chị dâu - em chồng, em dâu - anh rể, quý bà - trai trẻ… Những tình huống tình cảm éo le dẫn đến hành vi phạm tội rợn người được dựng lại một cách chi tiết, thu hút từ hàng chục ngàn đến cả triệu view mỗi video.

Chỉ một dòng trạng thái vô thưởng vô phạt về việc “mất đôi giày phong thủy” cùng lời đề nghị chuộc lại với số tiền 50 triệu đồng trên trang cá nhân của D.N., ấy vậy mà các trang tin online thi nhau viết như một sự kiện gây chấn động dư luận. Còn nhân vật chính thì sau đó cảm thán với giọng điệu đầy mỉa mai: “Cuộc đời tui tồn tại 36 năm lần đầu tiên mới thấy một người bị mất đôi giày cũng bị lên báo nữa. Không biết nên vui hay nên mừng, khóc hay cười, thiếu điều muốn quỳ lạy báo luôn”.

Thực ra, D.N. chẳng phải người nổi tiếng. Anh chỉ là một gymer, được biết đến từ đám tang của nghệ sĩ Chí Tài, khi có những lời lẽ không hay với người đã khuất. Bức xúc vì hành động vô lễ này, hàng trăm người đã đến tận phòng gym của D.N. (quận Bình Tân, TPHCM) đòi “trị tội”. Câu chuyện này từng gây náo loạn khu phố lẫn mạng xã hội. Bẵng đi một thời gian, D.N. trở thành Hot Facebooker, nhất cử nhất động đều được các trang tin “chăm sóc” kỹ lưỡng không khác một ngôi sao trong giới giải trí!

Chẩn trị bằng luật pháp

D.N. không phải là trường hợp hiếm hoi trở thành “miếng mồi” để câu view cho các trang tin điện tử. Rất nhiều người đã trở thành nhân vật cho các trang tin này chỉ vì… cắn lưỡi chảy máu khi ăn bánh tráng trộn, mất đồng hồ trị giá hàng tỷ đồng, ngồi một mình giữa 3 cái ghế sắt… Đặc biệt, khi một nghệ sĩ nào đó qua đời, lập tức các trang tin đổ xô “ra trận”, thu thập tất tần tật những thông tin, hình ảnh liên quan (hoặc không cần liên quan) đến người đã khuất. Họ đi sâu vào khai thác đời tư của nghệ sĩ rồi phơi bày trên báo mà không cần biết những hệ lụy có thể xảy ra.

Theo anh Phan Nam (ngụ quận 6, TPHCM), hiện nay bên cạnh báo chí chính thống, có quá nhiều trang tin hoạt động một cách tự do, dễ dãi dẫn đến việc đưa tin nhảm, tin xạo nhằm mục đích câu view, lượt thích (like). Điều đáng nói là những trang tin này được thiết kế về hình thức rất bắt mắt và na ná website của các tờ báo chính thống. Dần dà, người đọc hiểu lầm các trang tin đó chính là báo chí chính thống. “Điều này rất tai hại cho độc giả, nhất là giới trẻ. Việc họ tiếp cận với lối đưa tin đó sẽ làm cho họ có cảm giác báo chí chỉ toàn đưa những tin vặt vãnh, chuyện cá nhân, riêng tư; thậm chí không còn tin vào tiếng nói của báo chí bởi sự nhầm lẫn này”, anh Phan Nam bày tỏ.

Điều đáng báo động hiện nay đối với những trang tin online chính là khai thác sâu quá mức vào đời tư của những nạn nhân bị xâm hại tình dục, kể cả tội phạm của một vụ án nào đó. Dưới góc độ xã hội học và tâm lý, TS Phạm Thị Thúy cho rằng, việc báo chí đang khai thác quá sâu vào đời tư của một nhân vật nào đó là thực trạng có thật và có hại cho những người liên quan. “Chẳng hạn, bố mẹ phạm tội mà tất cả những thông tin đời tư của họ bị khai thác, phơi bày trên báo chí hay các phương tiện truyền thông thì con cái chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng”, TS Phạm Thị Thúy lo ngại.

“Bên cạnh nạn nhân và người thân của họ, một đối tượng khác cũng chịu tác động không nhỏ từ các bài viết có nội dung nhảm nhí, tiêu cực chính là người đọc. Các thông tin trên mạng, trên báo chính thống hay phi chính thống hiện nay đang là món ăn cho mọi người. Nếu vô tình chúng ta ăn phải đồ ăn bẩn, độc hại, chắc chắn chúng ta sẽ bị nhiễm độc. Thông tin cũng vậy, nó có thể làm cho người đọc nhiễm độc. Gần đây có khái niệm “Hội chứng Fomo”, là hội chứng sợ bị mất tin tức trên mạng, làm cho người ta phải online suốt ngày. Và việc giật tít, câu view, khai thác quá đà của báo chí cũng là nguyên nhân tạo nên hiện tượng này”, TS Phạm Thị Thúy nói.

Một trong những hệ lụy từ cách đưa tin bài của các trang tin online như hiện nay, theo PGS-TS Nguyễn Đức Lộc, Viện trưởng Viện Nghiên cứu đời sống xã hội, là tạo ra cảm giác tiêu cực, phẫn uất tập thể, để rồi tập thể ấy sẽ lại trút giận lên ai đó bất kể lý do gì. Hiện tại chúng ta mới quy hoạch về mặt chính sách nhằm hạn chế những trang tin online nhảm; tuy nhiên vẫn chưa quản lý hết được các YouTuber, Facebooker cùng hàng trăm phương tiện khác. PGS-TS Nguyễn Đức Lộc chia sẻ: “Giải pháp ở đây không phải quy hoạch mà là quản lý. Chúng ta công nhận sự tồn tại, và quản lý các trang thông tin này một cách chặt chẽ sẽ tốt hơn là quy hoạch. Hiện tại, ranh giới giữa người làm nghiệp vụ truyền thông và việc chia sẻ thông tin cá nhân đang bị mập mờ, chồng lấn. Thực trạng này đang đặt ra một mối quan hệ rất mới, không đơn thuần là mối quan hệ theo chiều dọc từ trên xuống, mà là mối quan hệ đa dạng, phức tạp”.

NHÓM PHÓNG VIÊN

Nguồn: https://www.sggp.org.vn/chan-tri-rac-van-hoa-bai-2-de-dai-va-nham-nhi-737244.html

Từ lập nhóm “anti” đến tấn công trên diện rộng

“Cô gái được tìm kiếm nhiều nhất trên Facebook, Google, TikTok hôm nay đây rồi. Vào để nhận link nhé mọi người!”. Sau lời thông báo trên nhóm mạng xã hội là hàng chục ngàn bình luận: “Xin link bạn ơi!”, “Có video 8 phút ở bồn tắm không bạn?”, “Ông bà nào xin link inbox tôi nhá”, “V.T. ngon lắm mọi người ạ. Vai nam diễn không đạt lắm, phải chi lúc đó là tôi đã khác”, “Xem clip full 8 phút (hiệp 1) và 1 phút (hiệp 2) thì vào link này nhé”…

Cứ thế, các video clip 18+ của V.T.A.T., một diễn viên quần chúng từng đóng 1 bộ phim truyền hình đình đám, từng ghi danh tham gia cuộc thi hoa hậu, được truyền đi với tốc độ… ánh sáng. Đã có rất nhiều lời chửi bới, thóa mạ, làm nhục cô gái, trong khi dù với bất cứ lý do gì thì cô vẫn là nạn nhân trong vụ việc xâm hại quyền riêng tư cá nhân. 

Lợi dụng sự ảnh hưởng và tốc độ lan truyền nhanh của thông tin trong không gian mạng, những năm gần đây, mạng xã hội trở thành nơi để tấn công cá nhân, bằng việc lập các nhóm để nói xấu, chế ảnh để công kích một người nào đó, nhất là giới nghệ sĩ và những ai đang sở hữu nhiều lượt theo dõi trên mạng xã hội.

Từ sau vụ hoa hậu chuyển giới H.G. bị một nhóm anti-fan thu hút 125.000 tài khoản tham gia chỉ để nói xấu và chế hình ảnh nhằm bôi nhọ những phát ngôn của H.G., các nhóm anti-fan bùng lên như một trào lưu. Hàng loạt gương mặt ca sĩ, diễn viên trong làng giải trí như: T.T., L.V.D., CEO M.L.,… đều bị những nhóm này nói xấu, chế ảnh, viết bài công kích. Việc tấn công người khác trên mạng xã hội bắt đầu trở thành nỗi lo khi những người có chút năng khiếu viết lách, chụp hình đẹp, làm video hay thu hút nhiều lượt theo dõi cũng trở thành đối tượng để các nhóm anti tấn công. 

Những buổi livestream trên mạng xã hội thời gian gần đây thu hút đông đảo người xem. Ảnh: HOÀNG HÙNG

Không chỉ với những cá nhân trong nước, một bộ phận người Việt ở nước ngoài cũng xấu xí với nhau qua những hội nhóm này. Chị T.N. (một người Việt sống tại Italia) kể lại, bản thân chị không chỉ bị tấn công bằng những hội nhóm nói xấu, bóc phốt trên mạng mà nhóm người này còn tấn công đến người thân và đối tác làm việc của chị.

Cuốn tự truyện của chị trong lần ra mắt đã bán nhanh một cách suôn sẻ vì được nhiều người ủng hộ. Khi tái bản vào cuối năm 2020, thì công ty phát hành sách phải thu hồi vì bị nhóm anti nhắn tin đe dọa sẽ dùng truyền thông và đánh giá xấu để gây hưởng không tốt cho fanpage của đơn vị này trên mạng xã hội. 

Livestream vô tội vạ

Mạng xã hội giờ đây đang thực sự trở thành “quyền lực thứ năm”, bởi không chỉ là nơi thu hút sự tương tác rất lớn của người dân mà còn là một trong những kênh thông tin hàng đầu, cập nhật nhanh chóng tất cả vụ việc, sự kiện, hoạt động…

“Quyền lực thứ năm” này đang bị lạm dụng để đăng tải những thông tin, hình ảnh, video clip, livestream (phát trực tuyến) có nội dung xấu, độc, giả, phản cảm, đi ngược lại những điều hay, lẽ phải. Một số người sử dụng đủ loại chiêu trò để sản xuất ra các sản phẩm nhảm nhí, ngôn từ dung tục, thậm chí là vi phạm pháp luật, bất chấp tác hại và hệ lụy đối với người xem. Chưa kể, những livestream với triết lý sáo rỗng, video của các “thánh chửi” được tung hô… càng khiến dư luận lo lắng.

Hội anti nghệ sĩ như nấm mọc sau mưa

Xuyên suốt nhiều ngày qua, “đại chiến” livestream giữa các đại gia kinh doanh và dàn sao Việt đã khiến giới nghệ sĩ náo loạn, chấn động đám đông bởi loạt thông tin gây sốc. Đứng sau những buổi đăng đàn livestream là cả ê kíp hùng hậu hỗ trợ. Những buổi livestream ghi nhận đến hơn 225.000 người theo dõi và hơn 32.000 lượt chia sẻ.

Ở khía cạnh nào đó, ngoài việc chủ đề “bóc phốt nghệ sĩ” được nhiều người quan tâm, thì rõ ràng, sự việc “người người nhà nhà” ngồi hóng những buổi livestream như trên gây nhiều hệ lụy cho xã hội.     

Có một thực tế là, nói sai, thậm chí càng cố tình gây sốc thì lượt xem càng cao, nhanh chóng được “nút vàng”, “nút bạc”, việc kiếm tiền từ nền tảng mạng xã hội càng “khủng”. Vụ việc YouTuber Thơ Nguyễn vừa qua thêm lần nữa cảnh báo chúng ta về rác văn hóa từ nền tảng chia sẻ video YouTube.

Sự cạnh tranh khốc liệt giữa YouTube và truyền hình cho thấy, nhu cầu giải trí của nhiều người, nhất là giới trẻ hướng sang các kênh trên YouTube ngày càng nhiều. Và những video từ hay đến độc hại trên nền tảng này hoàn toàn không vô thưởng vô phạt nữa, khi tiền chảy về túi người làm clip, còn sự nguy hiểm thì hướng đến người xem. 

Theo luật sư Nguyễn Hoàng Trung Hiếu (Văn phòng Luật sư Hiếu và cộng sự), trong tất cả phát ngôn, người dùng mạng xã hội nên cẩn trọng và nên xem xét phát ngôn của mình có khả năng gây tổn hại, ảnh hưởng đến người khác hay không. Việc Nhà nước chưa xử phạt vi phạm hành chính hoặc chưa truy cứu trách nhiệm hình sự, không đồng nghĩa với việc anh không hoặc chưa phạm pháp mà còn tùy thuộc vào tính chất phức tạp của quá trình điều tra, mức độ, tính chất của từng hành vi, mà việc xử lý vi phạm có thể sẽ được thực hiện vào một thời điểm hợp lý khác.

Đối với góc độ người tiếp nhận thông tin, Tiến sĩ tâm lý Phạm Thị Thúy cho rằng, mọi thứ khi đã lọt vào mắt, vào tai đều để lại dấu ấn trong bộ nhớ và cảm xúc của chúng ta. “Chúng ta không nên chủ quan với những gì mình nghe, nhìn hàng ngày. Rất nhiều người chỉ vì xem quá nhiều thông tin tiêu cực mà bị xuống tinh thần, thậm chí bị trầm cảm. Cho nên, chúng ta phải thận trọng với tất cả những gì chúng ta nghe, nhìn. Giống như đồ ăn vậy, mỗi ngày một chút độc thì cuối cùng nó tích tụ trong cơ thể mình, đến lúc quá tải sẽ sinh bệnh tật. Thông tin cũng như vậy. Vì đó là món ăn, nên một là bổ hai là độc, chọn cái nào là tùy thuộc vào sự tiêu dùng thông minh của chính bạn”.

NHÓM PHÓNG VIÊN

Nguồn: https://www.sggp.org.vn/chan-tri-rac-van-hoa-bai-1-lam-loan-tren-mang-xa-hoi-737085.html