TTO - Người cha luôn được gắn với việc kiếm tiền, "xây nhà". Còn người mẹ mang trách nhiệm vun vén gia đình, chăm sóc, giáo dục con cái. Thế nhưng hiện nay hình ảnh các ông bố chăm con, nấu cơm... ngày càng phổ biến.
Việc người cha dành thời gian chăm sóc, giáo dục rất quan trọng đối với sự hình thành nhân cách, phát triển của con trẻ - Ảnh: T.T.D.
Nhiều ý kiến cho rằng thật ra việc chăm sóc, giáo dục từ phía người cha rất quan trọng đối với con trẻ.
Cần sự chăm sóc của cả cha, mẹ
Sáng nào cũng vậy, cứ đúng 6h là anh Mạnh Cường (quận 9, TP.HCM) lại mở nhạc rồi làm "người mẫu" cho cả nhà cùng tập thể dục. Tiếp theo, họ chộn rộn rửa mặt, đánh răng, thay trang phục. Sau khi đưa con đến lớp, anh tranh thủ làm hết việc trong ngày ở công ty riêng để kịp đón con tan trường. Trong lúc hai con chơi đùa với nhau thì anh nấu bữa chiều. Đến khi vợ đi làm về, cả nhà quây quần vui vẻ bên mâm cơm. Rồi chị dọn dẹp nhà cửa, còn ba cha con cùng chơi đùa, giải trí, phụ việc nhà và cùng học. Cuối tuần, anh dắt con đi chơi công viên, học năng khiếu, đi bơi...
Không riêng gì anh Cường, ngày nay có không ít ông bố dành thời gian chăm sóc khi con còn nhỏ và "theo" con đến lớn. Theo TS Phạm Thị Thúy, giáo dục con những năm đầu đời đặt nền móng hình thành nhân cách đứa trẻ và ảnh hưởng lâu dài trong suốt cuộc đời trẻ. Và hành trình chăm sóc, "sống cùng" con cũng chính là quá trình giáo dục con qua việc nêu gương, giải thích, hướng dẫn cho con làm. Chẳng hạn cho con ăn cũng đồng thời dạy con cách ăn, thói quen ăn uống, kiến thức về thức ăn và chăm sóc sức khỏe...
Còn TS tâm lý Bùi Hồng Quân, cũng là một "quý ông" mê chăm con, cho rằng trong giai đoạn sơ sinh, do chức năng giới mà người mẹ có thuận lợi hơn hẳn trong việc chăm sóc con. Và nếu khi đó có sự tham gia của người cha nữa thì bé sẽ thêm cảm giác yên tâm. Sau đó, nếu người cha vẫn tiếp tục "đắm đuối vì con" thì đứa trẻ sẽ mau chóng lớn khôn do lĩnh hội được tri thức lẫn kinh nghiệm sống từ cả cha và mẹ. Ngoài ra các con còn luôn tự tin khi có được điểm tựa tinh thần vững chãi, cũng như cảm thấy hạnh phúc khi được đầm mình trong bầu không khí gia đình thấm đẫm yêu thương của cả cha lẫn mẹ.
"Chính quá trình đó đã tạo nên mối quan hệ tình cảm cha - con sâu sắc và gần gũi, từ đó tạo thuận lợi cho người cha tham gia giáo dục con trong các giai đoạn tiếp theo, đặc biệt là khi trẻ trai bước vào tuổi dậy thì" - ông Quân phân tích. Một ông bố nói chuyện với con trai về giới tính tuổi mới lớn, về sự nghiệp và vai trò của người đàn ông tương lai trong gia đình... sẽ thuận lợi và hiệu quả hơn hẳn so với người mẹ.
Theo TS Quân, đặc tính về giới của đàn ông là mạnh mẽ, cứng rắn, nghị lực, cương nghị. Vì thế giáo dục từ người cha vừa yêu thương vừa nghiêm khắc, còn mẹ thì mềm mại, nhẹ nhàng. Cha có tư duy khái quát, mẹ thì tư duy cụ thể, nên con có thể học ở cha cách nhìn xa trông rộng, học ở mẹ sự tỉ mỉ, chi tiết. Do đó giáo dục của cha và mẹ có sự bổ sung mà nếu thiếu hụt một trong hai đều bất ổn.
Cùng "bới thóc" và chăm con
Nói thêm về những khó khăn của người cha khi chăm con, TS Bùi Hồng Quân chia sẻ: Đầu tiên là khó khăn về mặt dư luận xã hội. Quan niệm truyền thống "đàn ông xây nhà" gán cho người cha hình tượng chú ong thợ miệt mài đi kiếm tiền. Vì thế nhiều ông bố nghĩ rằng cứ lo đủ kinh tế cho gia đình là xong trách nhiệm, còn chăm con là việc của "người khác". Trên thực tế, quan điểm trên giờ cũng đã ít nhiều thay đổi. Hơn nữa, dẫu sao đó cũng chỉ là dư luận xã hội, điều quyết định vẫn là sự lựa chọn của ông bố.
Thứ hai, do người cha thường lãnh phần gánh vác tài chính gia đình nên cũng ít có thời gian dành cho con. Thứ ba, họ rất yêu con nhưng do đặc tính giới mà nhiều đàn ông không dễ có những hành động ôm ấp, cưng nựng, nói lời yêu con. Hai điều này dẫn tới sự kết nối, gần gũi về mặt tâm lý với con có thể sẽ không thuận lợi như người mẹ.
Và thứ tư, khác với bà mẹ, các ông bố rất ít khi được dạy... làm bố và nuôi dạy con. Do vậy cả về kiến thức lẫn kinh nghiệm họ đều thiếu, từ đó ảnh hưởng hiệu quả chăm sóc và giáo dục con.
Để khắc phục những hạn chế trên, TS Quân cho rằng cần có sự phối hợp giữa cha và mẹ trong giáo dục con cái. Cả hai vợ chồng phải cùng "xây nhà" và cùng "xây tổ ấm". Người cha cần nhận thức được vai trò không thể thiếu của mình trong việc giáo dục con cái. Từ đó, những ông bố sẽ tìm cách trang bị kiến thức, kỹ năng liên quan để dạy con tốt nhất.
"Tôi cho rằng có ba "chìa khóa" mà người cha muốn nuôi dạy con hiệu quả cần sở hữu là thấu hiểu tâm lý trẻ theo từng lứa tuổi và những đặc điểm tâm lý riêng có ở con mình; làm người bạn tin cậy của con bằng cách giao tiếp hiệu quả với con trên nguyên tắc tôn trọng - đối thoại; luôn quản lý tốt cảm xúc trong quá trình tương tác với con", TS Quân bày tỏ.
Nhiều nhà tâm lý giáo dục cho rằng việc dạy dỗ con cái quan trọng nhất là giáo dục về giá trị sống. Cha mẹ hãy trang bị cho con những giá trị làm người như lòng nhân ái, vị tha, biết ơn... cùng với những giá trị thời đại (thấu hiểu, tôn trọng, hợp tác...). Để từ đó con có được cái nhìn phù hợp về cuộc sống, dẫn tới hành động chuẩn mực trong mọi trường hợp. Và phương pháp giáo dục hiệu quả, đơn giản nhất chính là sự nêu gương. Bởi chỉ khi cha mẹ làm gương tốt thì con cái mới có hình mẫu để noi theo.
Theo kết quả khảo sát trên 467 cha/mẹ tại TP.HCM mới đây trong luận án tiến sĩ của tác giả Phạm Thị Thúy, có tới 91,2% người được hỏi cho rằng cả cha và mẹ có trách nhiệm giáo dục con cái. Và chỉ có 7,9% cha/mẹ coi việc giáo dục con cái là trách nhiệm của người mẹ và gần 1% cha/mẹ cho rằng đó là trách nhiệm của người cha.
Bước vào giai đoạn dậy thì, đứa trẻ ngoan hiền của ngày hôm qua thoắt cái như biến thành ai đó khác, như vừa đến từ một hành tinh xa lạ.
Phụ huynh luôn cố gắng làm bạn cùng con khi con bước vào tuổi teen - Ảnh: MAI THƯƠNG
Vì thế, cha mẹ cũng phải thay đổi chính mình mới có thể tương tác hiệu quả với "người ngoài hành tinh".
"Nóng, lạnh" trong nhà
Tại phòng tham vấn tâm lý ở Q.3 (TP.HCM), một bà mẹ tỏ ra hốt hoảng về việc cô con gái đang học lớp 6 tuyên bố nghỉ học. Khoảng 1 năm trước, bé bắt đầu dậy thì và "trở tính" khiến chị không còn muốn gần gũi, ôm ấp con như trước.
Ngược lại, chị còn hay la mắng bé, khiến hai mẹ con "chiến tranh lạnh" dai dẳng. Đôi lần chị còn tát tai bé vì không chịu nổi kiểu con ăn nói nhấm nhẳng, "hỗn hào".
Ca tiếp theo vào phòng tham vấn tâm lý là hai vợ chồng có con trai đang học lớp 9 cũng vừa nghỉ học.
Từ năm lớp 7, cậu bé này "khắc khẩu" với mẹ đến độ không nói chuyện được với nhau. Có lúc xung đột dữ dội, chồng chị phải tách vợ ra khỏi nhà để tạm lánh mặt. Dạo gần đây, cậu bé này còn lấn tới xung đột với cả cha mình.
Theo chuyên viên tham vấn tâm lý - TS Phạm Thị Thúy, chuyện cha mẹ khó giao tiếp với con tuổi mới lớn gần như nhà nào cũng có.
Nhẹ nhất là hai bên va chạm nhau trong lời nói; nghiêm trọng hơn là có sự chống đối theo kiểu không giao tiếp, không tâm sự hoặc ăn nói ngang ngạnh, thậm chí đánh cha mẹ. Còn ở mức độ nặng, con có thể bỏ nhà đi, rơi vào trầm cảm và thậm chí tự tử.
Con cần cha mẹ thấu hiểu
Bước vào tuổi dậy thì, từ sự phát triển nhảy vọt về mọi mặt mà ở thiếu niên hình thành "cảm giác mình là người lớn" và phát triển mạnh mẽ các nhu cầu: được độc lập, khẳng định bản thân, tìm kiếm vị thế mới...
"Con ở độ tuổi này mà tỏ thái độ xa cách, hay cãi lại, phán xét, chê bai cha mẹ... là chuyện thường xảy ra. Thế nhưng nhiều cha mẹ vì chưa hiểu biết hoặc không chấp nhận sự thay đổi này ở đứa con từng ngoan hiền trước đây nên nổi xung với con" - TS Thúy phân tích.
Còn theo chuyên viên tâm lý Nguyễn Thị Ngọc, cha mẹ nào cũng phải lo mưu sinh, thậm chí làm tới mấy đầu việc nên khi gặp bực bội trong công việc hay mối quan hệ thì về nhà trút lên trẻ. Thậm chí họ không còn thời gian trò chuyện với con, khiến con dần xa cách cha mẹ.
Ngoài ra, theo TS Bùi Hồng Quân, không ít cha mẹ còn giao tiếp với con theo kiểu độc đoán, bề trên, từ đó áp đặt và ra lệnh chứ không chia sẻ và đồng hành.
Chính vì vậy, khi bước vào tuổi mới lớn con càng ngại tiếp xúc với cha mẹ. Nhiều khi con gặp khó khăn gì đó, thay vì động viên, an ủi, gợi ý giải pháp thì cha mẹ lại "dập" con te tua khiến con không dám chủ động nói ra những khó khăn của mình.
"Nhiều cha mẹ còn chưa kiểm soát tốt cảm xúc của mình nên rất dễ bực mình, nổi nóng khi giao tiếp với con", ông Quân bổ sung. Ngoài ra, Internet và các thiết bị thông minh cũng khiến cho cả con cái lẫn cha mẹ dễ sa đà lạm dụng thay vì dành thời gian cho nhau.
Cha mẹ phải thay đổi trước
Theo các nhà chuyên môn, giao tiếp đóng vai trò không thể thiếu trong giáo dục, đặc biệt đối với tuổi mới lớn.
Do vậy, ông Quân gợi ý: "Vì con, cha mẹ có thể bớt giao lưu bạn bè, vui chơi giải trí, thậm chí tạm hi sinh một số mục tiêu cá nhân để có thêm thời gian tương tác với con. Hoặc cùng chơi thể thao, làm việc nhà, giải trí cùng nhau... để qua đó giao tiếp, giáo dục con".
Còn bà Thúy cho rằng những biến động tâm sinh lý ở lứa tuổi dậy thì là quá trình tự nhiên và không thể thay đổi được, do đó chính cha mẹ phải cần thay đổi để thích ứng.
Muốn vậy, cha mẹ cần bỏ công tìm hiểu về đặc điểm tâm lý lứa tuổi thiếu niên, quan tâm nhiều hơn để hiểu thêm về con mình. Từ đó cha mẹ mới mong tương tác phù hợp với đứa trẻ đang chuẩn bị thành người lớn.
Ngoài ra, cha mẹ cần điều chỉnh cách giao tiếp với nhau sao cho ấm áp, tôn trọng, tình cảm hơn để rồi từ đó tạo ra bầu không khí tích cực, lành mạnh cho việc giao tiếp, giáo dục con.
Nhìn ở góc độ khác, bà Ngọc cho rằng cha mẹ cần bớt cái tôi trong giao tiếp - ứng xử vì: "Trong gia đình mà ai cũng muốn giành phần thắng là... thua. Nếu cha mẹ không ý thức điều này thì khó mà giao tiếp hiệu quả với đứa con vốn cũng đang khao khát khẳng định bản thân".
Nói thêm về vấn đề trên, ông Quân cho rằng ngày nay có nhiều sách, khóa học về giao tiếp với tuổi thiếu niên. Cha mẹ nào ý thức điều đó quan trọng thì tự khắc sẽ bỏ công tìm hiểu, trau dồi để có thể giao tiếp với con hiệu quả hơn.
Ngoài ra, cha mẹ có thể nhờ đến sự trợ giúp của thầy cô, chuyên viên tâm lý học đường... Tuy nhiên, điều quan trọng nhất vẫn là cha mẹ phải sẵn sàng thay đổi. Có như thế mới là người cha, người mẹ thông minh, hiện đại!
Kết quả khảo sát của dự án xã hội "Hành vi tuổi teen đô thị" - do Công ty nghiên cứu thị trường TITA phối hợp với chuyên gia tâm lý thực hiện - cho thấy: trung bình mỗi ngày các em đang trong độ tuổi teen tại TP.HCM và Hà Nội tương tác với cha mẹ 1 giờ 45 phút, chủ yếu vào giờ ăn và xem tivi.
Những chủ đề trò chuyện, trao đổi giữa cha mẹ và các em thường liên quan đến học hành (86%), quan hệ bạn bè (54%), giờ giấc sinh hoạt (41%) và chăm sóc bản thân (37%). Và đó cũng là những việc mà cha mẹ thường hay la mắng các em nhất.
Vậy có bao giờ các bậc cha mẹ tự hỏi: Liệu rằng những chủ đề và cách giao tiếp mình thường nói với con có phải là những cuộc giao tiếp mà các em thích thú không?
"Bộ não tuổi teen chưa phát triển hoàn thiện. Trong đó, thùy trán - khu vực não liên quan đến chức năng điều hành, hiểu biết, suy xét, phán đoán, tưởng tượng, kiểm soát cảm xúc và hành vi... - lại là phần phát triển đầy đủ cuối cùng của bộ não.
Điều đó giải thích tại sao trẻ vị thành niên thường hành xử theo những cách khó hiểu và giống như "bãi mìn nổ chậm"...
(Theo sách Não bộ tuổi teen của Frances E. Jensen - giáo sư, nhà nghiên cứu và bác sĩ thần kinh Hoa Kỳ).
TTO - Cuộc sống với bao nhu cầu thôi thúc, nên dù biết rõ con trẻ cần mình nhưng nhiều cha mẹ cảm thấy vô cùng khó khăn trong việc sắp xếp thời gian dành cho chúng.
Khi con 0-6 tuổi, đó là “thời gian vàng” để cha mẹ gần gũi, dành nhiều thời gian, tạo điều kiện để con hình thành tính cách, phát triển toàn diện hơn - Ảnh: QUANG ĐỊNH
Nếu có ở bên con, cha mẹ cũng chưa "cháy hết mình" cùng con.
Con cần cha mẹ "sống cùng"
Sáng chủ nhật ở khu vui chơi trẻ em công viên Tao Đàn (quận 1, TP.HCM), bé Na cứ "lôi" ba chơi hết trò này đến trò khác. Anh Long - cha của bé cho biết, hiếm khi cả nhà cùng đi chơi thế này. Anh hiện là nhân viên phát triển thị trường cho một công ty ở quận 3. "Công việc đòi hỏi gần như không giới hạn, đang làm cái này lại phải vắt óc nghĩ ra cái khác. Thời gian nghỉ ngơi cho bản thân còn không có nữa là", anh chia sẻ.
Còn mẹ bé Na là một giảng viên đại học. Do hai vợ chồng đang nỗ lực dành dụm để vài năm tới mua căn hộ nho nhỏ nhằm thoát cảnh nhà thuê, nên chị tranh thủ dạy thỉnh giảng buổi tối và cả cuối tuần cho nhiều trường bạn và đi các tỉnh theo lời mời. "Đứng lớp nhiều mệt lắm nhưng phải cố theo. Vợ chồng tôi thường chỉ có thể đưa con đi chơi vào dịp lễ, tết thôi. Mới đó mà con bé đã lớn thế kia rồi", chị tâm sự.
Không riêng gì vợ chồng anh Long, nhiều cha mẹ ngày nay quay cuồng theo công việc mưu sinh để đảm bảo kinh tế gia đình và lo cho con cái được no đủ, học hành đến nơi đến chốn. Nhưng theo các nhà giáo dục, trẻ cần cha mẹ không chỉ "sống vì con" như thế mà còn mong mỏi được cha mẹ "sống cùng con", để chúng có thể lớn khôn trong một gia đình hạnh phúc. Và việc cha mẹ dành thời gian tương tác sẽ giúp con phát triển cả về thân, trí và tâm, đặc biệt là trong "giai đoạn vàng" - từ 0 đến 6 tuổi.
Chuyên viên tâm lý - TS Phạm Thị Thúy phân tích: "Chơi đùa hay hoạt động gì đó cùng cha mẹ là cơ hội để con trẻ vận động, rèn luyện thể chất. Qua đó, vốn ngôn ngữ của trẻ tăng nhanh và trẻ học được nhiều thứ: cách làm việc, xử lý tình huống, giải quyết vấn đề, đứng lên trên vấp ngã, kinh nghiệm sống...". Điều quan trọng nữa, theo bà Thúy, việc cả nhà chơi đùa cùng nhau khiến cho con trẻ vui vẻ và hạnh phúc khi được "đầm mình" trong bầu không khí gia đình ấm áp.
Chất quan trọng hơn lượng
Theo ông Phan Quang Thịnh - giám đốc dự án khảo sát xã hội "Hành vi tuổi teen đô thị", do điều kiện, hoàn cảnh rồi nhu cầu kiếm sống, mục tiêu cá nhân... nên nhiều bậc cha mẹ khó mà thay đổi, sắp xếp công việc trong một sớm một chiều. Do đó các bậc cha mẹ trước tiên cần tăng chất lượng mỗi khi có thời gian ở bên con. Theo đó, khi trò chuyện hay làm gì đó cùng con thì cha mẹ cần tập trung 100%: đầu óc không nghĩ tới công việc, không tranh thủ làm việc khác, tay không cầm điện thoại và mắt không canh chừng tin nhắn điện thoại...
"Con ở độ tuổi từ 0-6 sẽ rất cần cha mẹ chơi như là bạn. Nếu cha mẹ không chuyên tâm thì không thể chơi được với con. Cho nên tăng chất lượng thời gian dành cho con không phải dễ, nhất là với cha mẹ bận rộn", bà Thúy nói. Có những cha mẹ nhận ra việc cần dành thời gian vui đùa, hoạt động cùng con mà mãi vẫn không sắp xếp được, cho đến khi chợt nhìn lại thì con đã qua tuổi thơ hoặc không còn "cần" cha mẹ nữa. "Do đó, tăng chất lượng thời gian dành cho con cần làm càng sớm càng tốt, ngay và luôn", bà Thúy chia sẻ.
Không chỉ tăng chất, ông Thịnh còn gợi ý cha mẹ tăng lượng thời gian dành cho con bằng cách tranh thủ những lúc đưa đón con đi học, trò chuyện trước khi con ngủ... Còn theo bà Thúy, bà đã thực hiện tích hợp thời gian của hai mẹ con: "Tôi đi dạy, kể cả đi tỉnh, nếu con rảnh thì cũng kéo con theo luôn. Như vậy con có thêm cơ hội giao tiếp, mở mang hiểu biết...". Hay như các ông bố có thể kéo con cùng tập thể dục, chơi thể thao hay làm việc gì đó, nhờ vậy mà cha con có thời gian trò chuyện, tâm sự, chia sẻ chuyện nọ chuyện kia.
Nhưng để "tạo ra" thời gian đáng kể dành cho con, cha mẹ cần từng bước sắp xếp công việc để không còn "lu xu bu" nữa. Theo bà Thúy, cha mẹ có thể xác định rõ từng mục tiêu và ưu tiên tập trung cho mục tiêu quan trọng và khẩn cấp hơn để tránh thời gian bị "cắt vụn" và ngổn ngang công việc. Chưa hết, cha mẹ cần lập kế hoạch thực hiện rõ ràng cho từng mục tiêu để không bị ngập trong công việc. "Thiếu hai kỹ năng xác định mục tiêu và lập kế hoạch thì sẽ không quản lý được thời gian. Hai cái này có khi cần học tập mới có thể thực hiện hiệu quả được", bà Thúy nói.
Các nhà tham vấn tâm lý vẫn thường nêu câu hỏi "cái gì quan trọng hơn: con hay tiền?", để các cha mẹ bận rộn có thể cân nhắc và ưu tiên tập trung vào. Ngoài ra, tùy giai đoạn phát triển của con mà mức độ ưu tiên cũng khác nhau. Chẳng hạn khi con từ 0-6 tuổi hoặc dậy thì, cha mẹ cần ưu tiên tập trung cho con nhiều hơn việc kiếm tiền hay các mục tiêu cá nhân khác. "Đôi khi cha mẹ cần biết hi sinh bớt công việc để sống cùng con, vì nhu cầu của con. Ai cũng có quyền lựa chọn mục tiêu và quyết định cách sử dụng thời gian của mình, vấn đề là mình đang ưu tiên cho việc gì mà thôi", bà Thúy chia sẻ thêm.
Khảo sát trên 400 học sinh cấp 2 và 3 tại TP.HCM và Hà Nội, dự án xã hội "Hành vi tuổi teen đô thị" (do Công ty nghiên cứu thị trường TITA phối hợp với chuyên gia tâm lý thực hiện gần đây) cho kết quả: Trung bình mỗi ngày các em tương tác với cha mẹ 1 giờ 45 phút, chủ yếu vào giờ ăn và xem tivi. Chủ đề trò chuyện, trao đổi giữa cha mẹ và các em thường liên quan đến học hành (86%), quan hệ bạn bè (54%), giờ giấc sinh hoạt (41%) và chăm sóc bản thân (37%). Cũng theo khảo sát này, đây là những việc mà cha mẹ thường hay la mắng các em nhất.
Trẻ không muốn đi học vì ở nhà vui quá
Những ngày cuối tháng 10/2020, buổi tọa đàm “Yêu thương đúng cách – Cho con được là chính mình” do Sài Gòn Books tổ chức tại đường sách Nguyễn Văn Bình, Q.1, TP.HCM đã thu hút được sự quan tâm của đông đảo phụ huynh, giáo viên và những người làm trong ngành giáo dục. Buổi tọa đàm cũng là dịp bốn tác giả: Tiến sĩ Nguyễn Thị Thu Huyền, Tiến sĩ Phạm Thị Thúy, Thạc sĩ Tô Thị Hoàng Lan và cô giáo Vũ Thị Thu Hằng chính thức giới thiệu ra mắt hai tập sách “Chăm trái tim con ấm – Dưỡng trí não con tinh”.
Chị Dương Ngọc Hân - Tổng Biên tập Saigon Books tặng hoa cho bốn tác giả bộ sách "Chăm trái tim con ấm - Dưỡng trí não con tinh".
Cô giáo Vũ Thị Thu Hằng.Với Thạc sĩ Tô Thị Hoàng Lan, trên hành trình nuôi dạy con trước khi muốn thay đổi ai thì phải thay đổi chính mình. Bản thân chị Lan đã phải tự tìm tòi học hỏi để tìm ra phương pháp giáo dục con hiệu quả, học cách nói chuyện sao cho thuyết phục. Để lan rộng ảnh hưởng của mình, chị tự cung cấp kiến thức nuôi con khoa học cho người thân theo cách tự nhiên nhất trong các sinh hoạt thường ngày, kiên nhẫn và kiên định với con đường giáo dục đang đi, với đứa trẻ và vòng tròn ảnh hưởng xung quanh trẻ.
Thạc sĩ Tô Thị Hoàng Lan.
Tiến sĩ Phạm Thị Thúy cho biết chị viết phần hỏi đáp tư vấn cho cha mẹ trong hai tập sách bằng chính trải nghiệm của bản thân đang thực hành cùng con và cho các thân chủ.
Tiến sĩ Nguyễn Thị Thu Huyền cho biết khi cha mẹ gặp khó khăn trên hành trình làm cha mẹ, hãy lên tiếng để được giúp đỡ từ cộng đồng.
Ảnh: SGB
“Thực sự yêu thương ai đó tại sao lại bắt họ theo ý mình?
 Các chuyên gia trao đổi tại buổi tọa đàm THÁI DUY |
Nhìn thật kỹ con mình
TTO - Có những diễn đàn bàn luận sôi nổi chuyện giữ chồng. Có nhiều nhóm “kín” trên mạng xã hội với hàng chục ngàn thành viên chỉ để chia sẻ kinh nghiệm níu giữ hôn nhân. Và cũng có vô số trang bán hàng nhưng lại quảng cáo kiểu “bí quyết giữ chồng”.
Chuyên viên tham vấn tâm lý, tiến sĩ xã hội học Phạm Thị Thúy lý giải: "Bởi vì giữ chồng là mối bận tâm lớn của nhiều chị em phụ nữ".
Bà Thúy chia sẻ:
- Tôi có duyên đồng hành "gỡ rối" nhiều ca ngoại tình. Một số chị đến gặp chúng tôi như để "thẩm định" lần cuối trước khi nộp đơn ly hôn. Một số khác cứ khăng khăng đòi trả thù người đàn ông "bội bạc". Nhưng hầu hết chị em lại muốn tìm giải pháp để níu giữ hôn nhân.
“Thực chất quan hệ vợ chồng là mối tương giao hai chiều, là câu chuyện của trái tim, nên điều quan trọng nhất là mình còn yêu chồng hay không và chồng cũng thế. Không ai có thể giữ được ai cả, mà cái cần giữ là lửa tình yêu.
TS Phạm Thị Thúy
Sai lầm lớn khi "tổ lạnh"
* Thưa tiến sĩ, vì sao các bà vợ vẫn muốn níu giữ người đàn ông phụ bạc mình?
- Có rất nhiều lý do khiến các chị ngại ly hôn. Có chị tâm sự "nhà tôi cả mấy anh chị em đều ly hôn hết, giờ chỉ còn mình tôi", nên dù biết vợ chồng hết tình hết nghĩa với nhau nhưng nếu ly hôn lại sợ cha mẹ buồn.
Nghe mà xót lắm! Một số chị khác có việc làm tốt, có danh vị, gia đình nhỏ lại được bạn bè, đồng nghiệp ngưỡng mộ nên giờ mà ly hôn thì cảm thấy mất mặt với mọi người.
Lý do quan trọng khác là "vì con". Có chị nói "con còn nhỏ quá, đợi con lớn rồi tính", có chị lại nói "con đang lớn nên không muốn nó sốc". Cha mẹ Việt nhìn chung là thế, họ có thể hi sinh mọi thứ vì con, nên dù biết hôn nhân với "cha nó" sẽ không hạnh phúc nhưng các chị vẫn kiên quyết níu giữ.
Dạng này phổ biến ở các bà vợ tuổi băm trở lên, chứ các cô trẻ hơn ít đắn đo hơn. Nhưng cá nhân tôi cho rằng níu giữ hôn nhân vì con là sai lầm lớn, vì một "tổ lạnh" sẽ là địa ngục cho tất cả.
Với cô vợ quá phụ thuộc kinh tế vào chồng thì "ly hôn bây giờ em lấy gì nuôi con?". Lại cũng có lý do "vừa tiền vừa con" rằng nếu ly hôn thì phân tán tài sản, chồng sẽ đem cho người khác và con họ sẽ mất khoản đó.
Tức là không hẳn vì thiếu tiền, mà vì không muốn bỏ mớ tài sản "lẽ ra thuộc về con tôi". Bao nhiêu năm vợ chồng gầy dựng giờ lại chia đôi thì họ tiếc, nhưng tiếc không phải vì chia đôi với chồng mà tiếc vì "con khác" sẽ hưởng. Lại có chị vì cay cú nên cương quyết không giải thoát ông chồng bội bạc, cũng là không "nhường chồng" cho "con hồ ly tinh".
Tâm lý người đàn bà níu giữ hôn nhân rất phức tạp. Có thể tầng bề mặt là sự sĩ diện và quyền lợi của con cái. Nhưng tầng sâu thẳm có thể do mặc cảm về bản thân hoặc là ác cảm với "người thứ ba". Tầng sâu hơn nữa có thể là quá khứ gia đình: họ thấy bố mẹ mình ly hôn khổ quá nên giờ không muốn lặp lại bi kịch đó.
* Nếu "người trong cuộc" mong muốn níu giữ hôn nhân thì nhà tham vấn sẽ hỗ trợ họ theo hướng đó phải không, thưa bà?
- Không hẳn vậy đâu. Việc trước tiên là phải tìm hiểu rất kỹ cuộc sống của họ: trước đây họ đến với nhau là vì tình yêu hay vì cái gì, từ lúc lấy nhau tới giờ vợ chồng cư xử với nhau ra sao, có gì không ổn trong mối quan hệ với họ hàng nội ngoại, mối quan hệ với con cái có chuyện gì không... để từ đó có thể biết lý do thực sự ẩn giấu phía sau chuyện ngoại tình là gì.
Đàn ông ngoại tình theo kiểu gắn bó trong mối quan hệ ngoài luồng nào đó thường không phải do nhu cầu tình dục mà là nhu cầu được thỏa mãn cảm xúc được tôn trọng, chấp nhận và sẻ chia, tức nhu cầu được là "ai đó" quan trọng trong đời. Ngoại tình thường xảy ra từ những rạn nứt ngấm ngầm trong mối quan hệ vợ chồng, nhất là khi vợ coi thường chồng.
Nếu chưa tìm được nguyên nhân thì chưa thể có giải pháp, mà giải pháp cũng từ chính "người trong cuộc".
Nhà tham vấn chỉ đồng hành bằng cách lắng nghe kế hoạch hành động của thân chủ rồi cùng phân tích xem làm như thế thì kết quả/hậu quả là gì, tốt/xấu ra sao... để đánh giá giải pháp đó có khả thi, phù hợp, có nên làm không. Chứ nguyên tắc nghề này là không được ép hay khuyên thân chủ làm thế này hay không làm thế kia.
Tìm vấn đề cốt lõi
* Thưa bà, điều quan trọng nhất khi "gỡ rối" một ca có chồng ngoại tình là gì?
- Là giúp chị ấy nhận ra cốt lõi vấn đề nằm ở đâu. Tiếp theo là bằng cách nào đó xác định tình cảm của chồng dành cho vợ. Nếu hai bên còn tình còn nghĩa với nhau thì còn hi vọng níu giữ được, vì bản thân họ không đáng đánh mất nhau.
Và bước tiếp theo là giúp họ nhận ra cái thiếu trước đây của họ là gì, trách nhiệm của họ trong chuyện này là gì, ý nghĩa của sự việc với họ là gì, liệu vợ chồng nên tiếp tục hay không và nếu muốn tiếp tục thì phải làm gì để thay đổi. Thường các chị chỉ nhìn thấy ông chồng "bậy bạ, ham chơi" chứ khó nhận ra phần trách nhiệm của mình trong sự việc đó.
Còn giải pháp gì thì cũng phải đến từ hai phía, vì quan hệ vợ chồng là mối tương giao nên cả hai phải cùng muốn, chứ một mình vợ muốn thì cũng không được gì, hay một mình chồng muốn vợ tha thứ thì khó lắm nếu vợ không thực tâm tha thứ.
Có những ca phải đi gặp cô bồ một cách nghiêm túc để xác định "chủ quyền" của mình, nhưng phần lớn các ca không cần phải thế vì vấn đề chính nằm ở hai vợ chồng, nếu giải quyết ổn với nhau thì tự nhiên chồng sẽ rời bỏ người kia thôi.
Vợ chồng cần nói chuyện nghiêm túc với nhau, nói hết, giãi bày hết: anh nghĩ gì, em nghĩ gì, chúng ta cần làm gì, hai bên cần thay đổi gì... và đặc biệt là mỗi người tự nói với người kia rằng mình sẽ thay đổi như thế nào.
Mình nói ra cái mình sẽ thay đổi, đối tác cũng vậy, tức là có cam kết với nhau. Và điều quan trọng cần lưu ý là về sau này tuyệt đối không nhắc lại chuyện cũ, nhất định không lật lên xem vết thương đang lành.
Đánh ghen liệu có ổn?
Đánh ghen là sai toàn tập. Đánh ghen xong là hỏng hết luôn, tan đàn xẻ nghé luôn. Đó không phải là giải pháp đầu tiên, cũng không phải cuối cùng, mà không bao giờ nên là giải pháp.
Phụ nữ mà đánh ghen là thua tất tần tật, thua trắng, vì làm vậy chẳng khác nào "đánh" vào danh dự của mình, của chồng, của gia đình, rồi hình ảnh của người bố người mẹ trong mắt các con đi tong!
TS Phạm Thị Thúy - Ảnh: NVCC
Nghệ thuật "quyến rũ đàn ông" có là giải pháp?
* Không ít chị em mua mỹ phẩm đắt tiền, nội y gợi cảm, chăm sóc sắc đẹp, phẫu thuật thẩm mỹ... như là "bí quyết giữ chồng". Bà có cho rằng chúng hiệu quả?
- Không chỉ vậy đâu, các chị còn theo học các khóa nghệ thuật quyến rũ đàn ông, nghệ thuật giường chiếu nữa kìa. Nhiều chị luôn mặc cảm mình thiếu mấy cái đó nên cứ nghĩ khi "đầu tư" thì giữ được chồng.
Tôi chưa thấy chị nào "khoe" tác dụng thật sự của chúng, nhưng tôi cho rằng điều cốt lõi làm nên chất lượng của mối quan hệ vợ chồng không phải chỉ là vẻ bề ngoài hay kỹ năng phòng the mà chính là thái độ, cách cư xử giữa hai người xuất phát từ tình yêu dành cho nhau.
Nhưng nhiều chị vì chưa tự tin nên cứ phải cậy nhờ những "lớp son" bề ngoài đó. Dĩ nhiên vợ lôi thôi thì chồng nào thích, nhưng nếu chỉ dựa vào mấy cái đó thì đâu có làm trái tim chồng ấm lại đâu. Nhiều chị nghĩ rằng nếu mình đẹp hơn thì sẽ "an toàn" hơn.
Thực tế là rất nhiều cô bồ không đẹp bằng vợ, thậm chí có bà vợ còn chia sẻ: "Em đi đánh ghen nhưng thấy nó xấu quá nên về luôn". Rõ ràng chị này không thèm ra tay đánh ghen vì nghĩ cô kia "thua" mình, nhưng có phải vậy không?
Thật ra, sức hút lớn nhất của mình nằm ở bên trong mình và đến từ tình yêu, sự chân thành, lòng bao dung...
Thay vì níu giữ hôn nhân bằng những cái bên ngoài, điều cần làm là quay về với trái tim của mình để xem còn yêu người ta không và yêu vì cái gì.
Hãy nhớ lại những kỷ niệm đẹp với nhau, nghĩ về giá trị của anh ấy đối với mình, những cái mình coi trọng trong cuộc hôn nhân này, để từ đó "làm giàu" trái tim của mình thì đó mới là cái gốc để giữ trái tim chồng.
Hình ảnh của Thủy Tiên gây xúc động cho cộng đồng mạng trong những ngày qua.
Những ngày gần đây, hình ảnh Thủy Tiên đi xuồng tới từng nhà dân ở Quảng Bình, phân phát từng thùng mì, sữa và tiền cho bà con, khiến nhiều người không khỏi cảm kích và nể phục cô. Thế nhưng, bên cạnh đó, một loạt chủ Facebook lại soi nữ ca sĩ từng tí một, từ trang phục, túi xách, khăn choàng, đến việc đòi công khai số tiền đóng góp cũng như công khai danh sách cho tiền những ai…
Nhiều nghệ sĩ, ca sĩ cũng lên tiếng phản ứng cách ứng xử tồi tệ như vậy với những người đang hết lòng giúp người dân nghèo miền Trung. Thế nhưng, dường như trào lưu ném đá, chỉ trích nghệ sĩ khi họ đi cứu trợ ngày càng tăng...
Cần nhiều cô Tiên như thế
Bất chấp những bóng gió chỉ trích, Thủy Tiên vẫn hăng say đi hỗ trợ người dân ở Huế, Quảng Trị và Quảng Bình đang bị lũ lụt bao vây. Có những phút căng thẳng, khi người dân lội ra đón xuồng của cô, vịn tay vào thành xuồng, quên mất có thể làm xuồng chao đảo, chỉ vì trông chờ các phần quà và tiền hỗ trợ. Tùy theo hoàn cảnh, Thủy Tiên phân phát 2-5 triệu đồng/người. Đến những người cứu hộ cũng nhận được tiền cứu trợ.
Nữ ca sĩ Thủy Tiên an ủi người dân chạy lũ.
Thủy Tiên hiện đã quyên góp được 100 tỷ đồng – một con số không dễ ai cũng quyên góp được. Nhưng điều đó có nghĩa, gánh nặng đặt lên vai cô, trong khi công việc ở TP.HCM cũng đang cần cô có mặt.
Thủy Tiên chia sẻ, cô bắt đầu lo, ôm cục tiền như thế, trách nhiệm rất nặng nề, và không biết đến khi nào mới được về ổn định cuộc sống mà làm ăn. "Nhưng nghĩ về niềm vui của bà con khi nhận được hỗ trợ và từng ngày trông chờ thì mình sẽ ráng cố gắng hết sức có thể. Trên đời này sức người có hạn, nhưng tình người thì vô hạn, nên chỉ cần mình còn đủ yêu thương, dù khó khăn đến đâu mình cũng sẽ đủ động lực để có cách", Thủy Tiên viết trên trang cá nhân.
Mỹ Tâm cứu trợ đồng bào Quảng Nam.
Trước những lời ném đá, nữ ca sĩ khá điềm tĩnh: "Vì công việc còn quá nhiều nên mình hy vọng trong trường hợp mình đã cố gắng hết sức mà vẫn có thể xảy ra sai sót gì thì mong mọi người rộng lượng bỏ qua cho mình, đừng chửi mình tội nghiệp.
Cầm tiền nhiều trên tay, trách nhiệm rất nặng nề nên mình cũng có nhiều lo lắng. Nhưng mọi người yên tâm, đây là tài khoản riêng chỉ dành cho từ thiện, mỗi đồng tiền gửi vào đều được sử dụng đúng vào mục đích từ thiện hỗ trợ người dân không sai đi đâu cả, vì mình sẽ đến tận nơi trao đúng người không thông qua trung gian nào. Qua việc này mình mới thấy sự đoàn kết yêu thương và giúp đỡ lẫn nhau của dân tộc mình là quá lớn".
Trước tấm lòng của Thủy Tiên, nhiều sao Việt lên tiếng ủng hộ cô. Mới đây, Trấn Thành khen ngợi Thủy Tiên: "Em là quán quân cứu trợ năm nay nha Tiên. Em đúng là bà Tiên. Anh kính nể tấm lòng nhân ái của em. Thật tuyệt vời!".
Ngay sau đó, Trấn Thành cũng công bố đã nhận được hơn 8,3 tỷ đồng trong 3 ngày, góp thêm 300 triệu cho đủ 8,7 tỷ đồng. Trấn Thành thông báo gửi Đại Nghĩa 3 tỷ đồng để nam diễn viên đem tới tận nơi cho bà con, mua xuồng cứu hộ, thức ăn, nước sạch và trao tiền mặt cho họ. Anh cũng gửi mẹ ruột của Hồ Ngọc Hà 1 tỷ đồng vì cô rất rành địa bàn cùng các trường hợp cần giúp đỡ.
MC Phan Anh tiếp tục vào vùng lũ giúp bà con.
Đặc biệt, phần còn lại, Trấn Thành chuyển hết cho Thủy Tiên. Không những thế, anh còn bình chọn người làm từ thiện chuyên nghiệp nhất trong mùa lũ năm nay là Đại Nghĩa, Thuỷ Tiên và mẹ ruột của ca sỹ Hồ Ngọc Hà - cô Ngọc Hương.
Cũng theo Trấn Thành, những lời bàn tán thị phi trong lúc này nên dừng lại. "Tụi em làm từ thiện bằng cả tấm lòng. Tuyệt đối không ăn, không cắn 1 đồng nào trong này. Ai ăn mớ tiền này sống đâu có thọ. Và tụi em hoàn toàn đủ khả năng để kiếm ra số tiền như thế này nên đừng ai nói ra nói vào tội nghiệp tụi em. Ai tin tưởng thì gửi gắm ở em, chứ em không dụ dỗ hay ép buộc ai cả. Thay vì mở miệng ra nói một điều gì xấu, ta hãy xắn tay áo lên làm một điều gì tốt đi", nam MC chia sẻ và nhận về sự đồng tình của giới nghệ sĩ.
Trường Giang và Nhã Phương đồng hành cùng báo Pháp luật TP.HCM kêu gọi cứu trợ miền Trung.
Tương tự, các sao Việt như Đàm Vĩnh Hưng, Mỹ Tâm, Trường Giang và Nhã Phương, Lý Hải, H'Hen Niê… cũng kêu gọi mọi người ủng hộ người dân vùng lũ. Đàm Vĩnh Hưng chuẩn bị tổ chức đêm nhạc không nhận thù lao để hướng về miền Trung, cũng như kêu gọi fan hâm mộ khắp nơi cùng đóng góp. Mỹ Tâm đi cứu trợ cho đồng bào miền Trung tại tỉnh Quảng Nam. Trường Giang và Nhã Phương đồng hành với báo Pháp luật TP.HCM hỗ trợ đồng bào, sẽ đến miền Trung cùng báo để trao tận tay những món quà.
Đừng làm tổn thương nghệ sĩ
MC Phan Anh cũng có tâm sự riêng: "Trong bão lũ, sau bão lũ, điều được nhóm lên, lan tỏa và đọng lại đó là tình người! Tình người còn mãi. Nếu không có những ánh mắt ấm áp, những giọt nước mắt hạnh phúc, những hi vọng, những mạng sống được chở che… từ phía đồng bào gặp khó khăn, tôi nghĩ khó ai có thể vững bước mãi trên con đường thiện nguyện. Bởi đó là nguồn động viên vô cùng, là tấm khiên chắn quý báu trước sóng gió của dèm pha, thị phi, công kích".
Anh từng kêu gọi đóng góp ủng hộ miền Trung, sau đó bị tấn công trên mạng và nhận những lời tố "ăn chặn" khiến anh phải đóng Facebook. Nhưng lần này, MC Phan Anh vẫn tiếp tục đến với miền Trung.
Đàm Vĩnh Hưng chỉ thẳng nhóm người chỉ biết phán xét, chê bai người khác: "Ai cũng có cuộc sống và lo toan trăm ngàn thứ! Không kinh doanh đào đâu ra tiền để làm người tốt? Tôi đưa hình chuẩn bị khai trương cho công việc kinh doanh của mình lên, có người bảo giờ này up tấm hình phản cảm, sao không lo đi cứu miền Trung...".
Theo Đàm Vĩnh Hưng, nghệ sỹ cũng lao động đổ mồ hôi, sôi nước mắt, bán phổi, bán thanh xuân mà phục vụ, nên khi họ làm thiện nguyện, đừng quy trách nhiệm, đừng lên lớp, hạch hỏi, truy cứu như quan toà. "Làm từ thiện là từ tâm, không ai ép ai được cả", anh nói.
Trấn Thành ca ngợi Thủy Tiên, đáp trả những kẻ dèm pha: "Chúng tôi làm từ thiện bằng cả tấm lòng".
Nếu những người như Thủy Tiên, Mỹ Tâm, Phan Anh… cảm thấy bị tổn thương vì nhận nhiều "gạch đá", thay vì lời động viên, thì làm sao họ tự tin đi tiếp nhiều đợt cứu trợ sau nữa?
Lòng đố kỵ và hẹp hòi
Theo TS xã hội học Phạm Thị Thúy, có nhiều lý do dẫn tới hiện tượng như vậy. Một số người có cái nhìn luôn tiêu cực, nhìn đâu cũng thấy lỗi, cũng chê bai đủ thứ, cho dù Thủy Tiên làm việc tốt. Nhưng suy cho cùng, số người chê bai Thủy Tiên rất nhỏ so với số người ủng hộ, yêu thương cô ấy. Điều đó phản chiếu nội tâm u tối của họ, nên nhìn đâu cũng không hài lòng. Thứ hai, có những sự đố kỵ nhất định, nhiều nơi cũng làm từ thiện mà không bằng số tiền của Thủy Tiên quyên góp được.
Ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng kêu gọi làm đêm nhạc hướng về miền Trung.
Thứ ba, có lẽ người ta hoài nghi vì trước đó có những người làm chưa tốt, nên họ chưa thực sự tin tưởng Thủy Tiên. Cũng có thể, một số dư luận cố tình gây chia rẽ. Nhà nước rất cảm ơn những người như Thủy Tiên đứng lên quyên góp nguồn lực lớn như vậy. Nếu nói Thủy Tiên "làm thay việc Nhà nước" thì đó là một cách xúc xiểm, gây bất hòa. Nhà nước rất cần sự chung tay của người dân. Tổ chức hay tư nhân làm đều đáng quý.
"Để giáo dục con người bớt đố kỵ, hằn học, mất niềm tin là cả vấn đề lớn. Làm tư vấn lâu năm, tôi thấy nhiều người bị tổn thương tâm lý trong nhiều năm, bị đánh đập trong gia đình từ bé, lớn lên không tin một ai. Khi ra xã hội, có những người bị đổ vỡ trong làm ăn, bị ăn chặn, bắt nạt, tấn công… Những điều đó khiến người ta hoài nghi mọi thứ và không tin vào lòng tốt. Giới trẻ bây giờ dễ mất lòng tin vào con người. Thế nên, tôi rất mừng khi câu chuyện của Thủy Tiên chứng tỏ vẫn còn những con người tử tế, những người có tâm, chỉ trong mấy ngày góp được cả 100 tỷ là nguồn lực khổng lồ, chưa kể các nơi khác. Điều đó giúp giới trẻ có lòng tin trở lại vào cuộc sống!".
Đó là cảm xúc thật!
Sau khi chương trình chung kết Đường lên đỉnh Olympia 2020 khép lại vào ngày 20.9. Cộng đồng mạng đã chỉ trích những cử chỉ, hành động, việc bộc lộ cảm xúc bị cho là "thái quá" của quán quân Nguyễn Thị Thu Hằng, học sinh Trường THPT Kim Sơn A, Ninh Bình.
Theo đó, trong chương trình này Thu Hằng đã có những hành động “ăn mừng” như chỉ tay lên trời, dang rộng hai tay những lúc trả lời đúng câu hỏi… Bên cạnh đó, nữ sinh này còn thể hiện cảm xúc vui mừng khi “đối thủ” chọn gói câu hỏi an toàn. Tuy nhiên, nhiều người cho rằng đây là hành động của một người trẻ tự tin và sống thật với cảm xúc của mình.
Đã trải qua những cảm xúc khá giống thí sinh Thu Hằng, Nguyễn Khắc Quốc Huy, 24 tuổi, công tác Đoàn thanh niên Q.10, TP.HCM, cho biết hành động của Thu Hằng làm anh nhớ về những cuộc thi mà anh tham gia. “Khi mình đoạt giải nhất tại một cuộc thi, mình bị đứng hình, sau đó là nhảy dựng lên. Mình thấy thí sinh thể hiện cảm xúc trong cuộc thi là điều bình thường. Và nó cũng thể hiện sự quyết tâm để giành chiến thắng”, Huy bộc bạch.
 Tiến sĩ Thúy mong muốn người trẻ luôn tự tin vào bản thân và sống thật với chính mình ẢNH: CHỤP MÀN HÌNH |
"Hãy cứ tự tin và luôn là chính mình"
Là người theo dõi hết chương trình chung kết Đường lên đỉnh Olympia 2020, tiến sĩ Phạm Thị Thúy, giảng viên, chuyên viên tham vấn tâm lý Học viên Hành chính Quốc Gia, TP.HCM, cho biết cảm xúc là của mỗi cá nhân, mọi người có quyền bộc lộ niềm vui hay nỗi buồn theo cách riêng của mình miễn không làm hại ai nên những cử chỉ, hành động bộc lộ cảm xúc của thí sinh Thu Hằng là hết sức bình thường, đây còn là “biểu hiện” ở một người tự tin.
Cô Thúy chia sẻ: “Bản thân tôi không nhận thấy một sự kiêu ngạo nào của bạn Hằng ở trong chương trình Olympia. Em Hằng đã bộc lộ cảm xúc rất vô tư và tự nhiên. Đó là cảm xúc của thăng hoa sau những nỗ lực hết sức, điều này bất kỳ ai cũng có nhưng chỉ có người tự tin mới dám bộc lộ hết mình. Hay nói cách khác là Hằng đang sống thật với bản thân... Tôi mong em hãy cứ tự tin và luôn là chính mình dù bất cứ ở đâu. Ai nói gì em hãy mỉm cười và sống chân thành như em là nhé”.
Cùng quan điểm với cô Thúy, chuyên gia giáo dục Nguyễn Khánh Chi, công tác tại Công ty phát triển Giá trị sống (TP.HCM), bày tỏ trong những khoảnh khắc thành công, Thu Hằng đã vui mừng một cách tự nhiên. Đó là hạnh phúc của chiến thắng, niềm vui của chinh phục và quan trọng nhất là vượt qua chính mình trong phút giây tỏa sáng. Chúng ta không nên phán xét một cách cảm tính và vội vàng kết luận hành động của người khác là tốt hay xấu khi chưa suy xét trong bối cảnh cụ thể.
Chuyên gia giáo dục Nguyễn Khánh Chi nói: “Mọi cảm xúc chân thật nên được tôn trọng. Nhất là trong giáo dục, phụ huynh hay những người đi trước hãy cho phép các bạn trẻ được sống là chính mình với suy nghĩ chân thật để thế giới xung quanh của họ là lăng kính phản chiếu đúng sắc màu của cuộc sống”.
 Cha mẹ cần tạo môi trường cho con nói lên tiếng nói của bản thân ẢNH: TẤN ĐẠT (ẢNH MINH HỌA) |
Vị chuyên gia này còn nhấn mạnh: “Một số bạn trẻ đang đánh mất dần nét hồn nhiên trong sáng. Nguyên nhân phần nhiều do nỗi sợ, sợ bị chê trách, sợ không giống với số đông, sợ bị cha mẹ la rầy, sợ mọi người không yêu thương mình nữa... và khi xuất hiện một phiên bản sống thật với bản thân sẽ dễ dàng gặp phải phản ứng của đám đông. Do đó, cha mẹ cần tạo môi trường cho con nói lên tiếng nói của bản thân và quan trọng nhất là con có thể gọi đúng được cảm xúc của con người thật trong con”.
Kết quả chung kết chương trình Đường lên đỉnh Olympia 2020: Nguyễn Thị Thu Hằng (Trường THPT Kim Sơn A, Ninh Bình) đạt giải nhất. Giải nhì thuộc về Vũ Quốc Anh (Trường THPT Ngô Gia Tự, Đắk Lắk). Lưu Đào Dũng Trí (Trường THPT chuyên Đại học Sư phạm, Hà Nội) và Văn Ngọc Tuấn Kiệt (Trường THPT thị xã Quảng Trị, Quảng Trị) giành giải ba.
 Nguyễn Thị Thu Hằng (Trường THPT Kim Sơn A, Ninh Bình) xuất sắc đạt giải nhất Ảnh: Chụp màn hình |
Quan trọng là tâm mình
Sau cơn mưa nặng hạt vào chiều 1.9, chúng tôi có mặt tại một ngôi chùa ở Q.10, TP.HCM. Cũng tại đây nhiều người trẻ đi cùng với gia đình mình để cầu an, cầu phúc cho người thương yêu vào dịp lễ Vu Lan.
“Vào những ngày rằm hay mùng 1 thì mình thường chọn vài ngôi chùa bất kỳ theo sở thích để đến cầu bình an, may mắn cho bản thân và gia đình. Với mình đi chùa để lòng mình lắng đọng, bỏ hết những sân si...”, chị Thư nói.
 Nhiều người trẻ tranh thủ đi chùa cầu an vào 1.9 (14.7 âm lịch) ẢNH: TẤN ĐẠT |
Cũng có mặt tại ngôi chùa này, anh Lê Khánh An, 27 tuổi, đang ở trọ tại hẻm 45 Lý Thường Kiệt, Q.11, TP.HCM, cho biết trong mùa dịch Covid-19 chỉ đi những ngôi chùa có đảm bảo công tác phòng dịch và hạn chế tụ tập đông người. Với anh Khánh An, đi chùa trong dịp lễ Vu lan là nhắc nhở con cháu nhớ đến công sinh thành của cha mẹ, ông bà.
“Theo mình, việc hiếu thảo có nhiều cách thể hiện, trong đó cầu bình an đến gia đình, ba mẹ từ tâm của mình cũng thể hiện sự hiếu thảo rồi”, anh Khánh An chia sẻ.
Hành động, lòng thành chính là cốt lõi
Tiến sĩ xã hội học Phạm Thị Thúy, giảng viên Học viện Hành chính Quốc Gia, cho biết ngày lễ Vu lan báo hiếu xuất phát từ Phật giáo. Chữ Hiếu luôn được xem là một giá trị đạo đức quan trọng nhất của người Việt Nam. Lễ Vu lan ngày càng được mọi người quan tâm.
Trong thời đại ngày nay, lễ Vu lan không chỉ là dịp để mọi người báo hiếu, biết ơn những người đã sinh thành ra mình, mà còn mở rộng hơn là biết ơn tổ tiên ông bà, những người giúp đỡ, tạo nên cuộc sống cho mình…
Cô Phạm Thị Thúy nói: “Việc đến chùa hay không tùy vào tín ngưỡng của mỗi người, với những người theo đạo Phật thì chùa là nơi sinh hoạt tâm linh, là nơi hướng thiện. Đến để được nghe các bậc sư tăng nói về giáo lý của Phật, ôn lại những giá trị cao đẹp của lễ Vu lan, chữ hiếu… chính vì lẽ đó đi chùa ngày lễ Vu lan đã trở thành truyền thống của họ, người ta cảm thấy đến đây được an ủi sẻ chia, đặc biệt là những người không may mất cha, mẹ thì càng cần đến. Với những người may mắn còn cha, mẹ thì vẫn đi chùa để họ trân trọng hơn những hạnh phúc mà mình đang có”.
Vị Tiến sĩ xã hội học này còn nhấn mạnh: “Hành động, lòng thành chính là cốt lõi quan trọng cuối cùng. Dù có đi chùa hay không, nhưng ở nhà có hành vi, cách cư xử trái với việc đặt chữ hiếu lên hàng đầu thì đi chùa ngày lễ Vu lan sẻ không còn giá trị. Cho nên đi chùa ngày lễ Vu lan là một động lực, cơ hội để cho ta hiểu sâu hơn về chữ hiếu, đồng thời nhắc nhở bản thân dù làm những việc tốt nhỏ bé thường nhật, nhưng mỗi ngày mình không quên thì ngày nào cũng là ngày Vu lan, báo hiếu”.
 Cô Phạm Thị Thúy cho biết hãy làm những điều thiết thực để thể hiện lòng thành với cha mẹ, người thân của mình ẢNH: LUU LY TRAN |
Tiến sĩ xã hội học, thạc sĩ tâm lý trị liệu Phạm Thị Thúy - giảng viên Học viện Hành chính quốc gia (Phân viện tại TP.HCM) - nhận định hiện tượng sugar daddy - sugar baby (ba nuôi - con nuôi) hầu hết là dạng mại dâm trá hình.
Hiện tượng "ba nuôi - con nuôi" hiện nay đang rất phổ biến vì tình - tiền - Ảnh: M.D.
Cần nói rõ "ba nuôi - con nuôi" là truyền thống tốt đẹp khi đứa trẻ mồ côi được một người nuôi dưỡng tử tế. Nhưng khi người ta lợi dụng danh nghĩa này để chăn dắt "rau sạch" nhằm che mắt thiên hạ thì đó là mại dâm biến tướng.
Che mắt thiên hạ
* Sugar daddy - sugar baby đang diễn biến âm thầm mà phổ biến để trao đổi tình - tiền. Là chuyên gia xã hội học, bà nhìn nhận thế nào về hiện tượng này?
- Bà Phạm Thị Thúy: Hiện tượng này có từ lâu nhưng trước đây tồn tại trong phạm vi nhỏ, giờ công khai quá nhiều trên mạng. Trong quá trình làm việc, công tác tham vấn, tôi đã nghe nhiều.
Bao người vợ tâm sự đã bàng hoàng khi phát hiện chồng có "con nuôi" theo nghĩa "bất nghĩa, bất nhân". Vấn đề này rất nghiêm trọng về mặt đạo đức, làm tan vỡ nhiều gia đình. Bao phụ huynh cảm thấy đau đớn khi phát hiện cho con đi học nhưng con không học, lại đi làm "con nuôi" mà thực chất là "gái bao".
* Thực tế có những "con nuôi" là nữ sinh viên. Bà có ngạc nhiên với lối sống ấy của một bộ phận nữ sinh?
- Tôi không ngạc nhiên, vì từ lâu rồi tôi đã biết một bộ phận nữ sinh sa đà trong hành vi, trong lối sống như thế. Tôi dạy cho sinh viên nhiều trường đại học khác nhau từ năm 2001 đến nay. Tôi thấy một số trường xuất hiện hiện tượng có những nữ sinh lười học, muốn ăn chơi xả láng nên muốn làm "gái bao" cho những người đàn ông lắm tiền nhiều của.
Tôi cũng từng gặp nhiều trường hợp rất xót xa trong phòng tham vấn. Đó là những nữ sinh đã làm "con nuôi", "gái bao", sau này bị đánh ghen, bị nhục mạ khiến dang dở việc học hành, có thai ngoài ý muốn. Có người đẻ con ra phải đem cho người khác...
* Theo bà, những nguyên nhân nào dẫn đến hiện tượng "ba nuôi - con nuôi" rộ lên?
- Đầu tiên, đó là việc sa sút đạo đức của một bộ phận. Những cô gái làm "con nuôi" không còn quan trọng tương lai, bán rẻ danh dự bản thân, sẵn sàng làm gái mại dâm theo hình thức kín đáo hơn chứ không phải "đứng đường" nữa để đổi lấy tiền nhằm thỏa mãn thú vui, tiêu xài bản thân.
Còn những người "ba nuôi" sa đọa, có tiền, có điều kiện và phản bội vợ con. Đấy là sự sa đọa, băng hoại lối sống, đạo đức.
Nguyên nhân khác, đối tượng "con nuôi" rất đa dạng, từ sinh viên đến công nhân thất nghiệp, những cô gái bỏ học giữa chừng... cũng có thể làm cái "nghề" này. Nhiều người đã gặp khó khăn trong cuộc sống như thiếu tiền bạc, học tập, mối quan hệ gia đình, bất ổn tâm lý, lỡ làng tình duyên...
Từ những yếu tố ấy đã ảnh hưởng, đưa đẩy họ vào con đường làm "con nuôi", "gái bao", khiến họ chọn lối sống sa đọa, hưởng thụ, buông trôi số phận.
Nguyên nhân nữa là những "ba nuôi" vô đạo đức, kiếm tiền bất chính nên sẵn sàng vung tiền kiếm "con nuôi" phục vụ nhu cầu tình dục. Lòng tham không đáy về nhu cầu hưởng lạc đã khiến hiện tượng này ngày càng phổ biến. Nguyên nhân này liên quan đến hiện tượng xã hội rộng hơn là tham ô tham nhũng, làm ăn phi pháp.
Những "ba nuôi" nếu tiếp tục sống như vậy thì nhân quả báo ứng. Nếu không tử tế thì khó dạy con cái tử tế. Nếu không chung thủy thì gánh chịu tan vỡ gia đình, sự khinh rẻ của vợ con.
Bà PHẠM THỊ THÚY
Hãy sớm thoát phận "con nuôi"
* Bà có hiến kế nào để góp phần đẩy lùi hiện tượng mà bà nhận định là rất đáng báo động này?
- Tôi mong mỗi người nhận ra vấn đề và có cách phòng vệ. Người vợ, người chồng chú ý hơn việc giữ gìn hạnh phúc gia đình để "bạn đời" không tìm mối quan hệ ngoài luồng.
Bên cạnh đó, phải nâng cao giáo dục cách sống có đạo đức trong xã hội, đầu tư giáo dục đạo đức trong gia đình, nhà trường. Hướng đến việc dạy học sinh có cách sống "đói cho sạch, rách cho thơm", kiếm đồng tiền chính đáng, sống có lý tưởng, chứ không phải "bán thân xác" rồi lấy tiền. Và cần nhân rộng lối sống thiện lương trong xã hội.
Ngoài ra, cơ quan quản lý nhà nước phải có trách nhiệm trong việc đẩy lùi nạn mại dâm. Hiện tượng "ba nuôi - con nuôi" là nạn mại dâm trá hình, cần điều tra và trừng trị vấn nạn này.
* Với những người đang là "con nuôi, ba nuôi" hoặc có ý định sa vào, bà có nhắn nhủ gì?
- Tôi xót xa cho thân phận những người "con nuôi". Đồng ý rằng có một bộ phận vì ăn chơi sa đọa. Nhưng bên cạnh đó, nhiều người có những nỗi khổ riêng, vì không phải ai cũng muốn chọn lối sống ăn bám người khác.
Sớm hay muộn họ sẽ gặp hậu quả bệnh tật, có thai ngoài ý muốn, hủy hoại tương lai... Thanh xuân không dài, không thể sống trong cái "nghề" này, cái phận làm "con nuôi" mãi, sớm muộn sẽ phải tự làm tự ăn, tự kiếm sống trên đôi chân của chính mình. Đừng để đánh mất những cơ hội quý giá của thanh xuân...
Làm "con nuôi", sau này dễ chán nản, buông lơi cuộc sống, dễ tâm bệnh như trầm cảm, stress, bị dày vò những nỗi đau thân xác... Tôi mong những người "con nuôi" hãy sớm thoát ra thân phận ấy. Và những cô gái khác đừng để bị dẫn dụ vào con đường này.
Với những "ba nuôi", nếu tiếp tục sống như vậy thì nhân quả báo ứng. Nếu không tử tế thì khó dạy con cái tử tế. Nếu không chung thủy thì gánh chịu tan vỡ gia đình, sự khinh rẻ của vợ con... Tôi không dọa suông, mà thực tế đã có những "ba nuôi" rơi vào tình cảnh ấy.
Luật pháp trừng trị
Luật sư Đỗ Trúc Lâm (Đoàn luật sư TP.HCM) cho biết đã từng giải quyết hậu quả cho một "baby" bị lợi dụng để cưỡng dâm, tống tiền.
Luật sư Đỗ Trúc Lâm
Theo luật sư Lâm, hành vi cho quan hệ tình dục để đổi lại tiền, lợi ích vật chất được coi là mại dâm. Đây là hành vi bị nghiêm cấm theo quy định điều 3, điều 4 của Luật phòng chống mại dâm. Người vi phạm (mua dâm, bán dâm, môi giới) có thể bị xử lý hành chính cũng như xem xét khởi tố hình sự trong một số điều kiện cấu thành tội phạm.
Những trường hợp cấu thành tội phạm sẽ bị xử lý hình sự. Theo đó, trường hợp môi giới mại dâm và thu lợi bất chính sẽ bị khởi tố theo quy định tại điều 328 Bộ luật hình sự, với mức phạt thấp nhất từ 6 tháng đến 3 năm tù giam.
Đối với người mua dâm đối tượng dưới 18 tuổi thì sẽ xem xét khởi tố hành vi mua dâm với người dưới 18 tuổi, mức hình phạt thấp nhất từ 1 đến 5 năm tù giam. Và nếu mua nhiều lần, nhiều người thì được xem là tình tiết tăng nặng, có thể bị phạt mức cao nhất lên đến 15 năm tù.
Luật sư Lâm cũng cảnh báo một số rủi ro trong quá trình các cô gái trẻ làm sugar baby như rơi vào cạm bẫy bị bóc lột tình dục, cưỡng ép tài sản.
Về hậu quả lâu dài, khi những cô này muốn lập gia đình, có cuộc sống mới, thì khó xóa bỏ quá khứ không tốt đẹp này. Chưa kể, kẻ xấu có thể quay phim cảnh nóng để đe dọa thì các "baby" này có nguy cơ biến thành nô lệ tình dục hoặc hạnh phúc gia đình vỡ tan.
Về mặt pháp luật, những "baby" này có thể bị xử phạt hành chính. Nếu nặng hơn, họ lợi dụng việc mình biết về gia đình, mối quan hệ xã hội hay đời tư của "ba nuôi" để cưỡng đoạt tài sản thì có nguy cơ bị xử lý hình sự.
Nếu "ba nuôi" đã có gia đình mà còn những mối quan hệ ngoài luồng, chung sống như vợ chồng với "con nuôi" thì vi phạm chế độ hôn nhân một vợ một chồng. Nhẹ thì bị phạt tiền, còn nếu gây hậu quả nghiêm trọng sẽ bị khởi tố hình sự.
DIỆU QUÍ
Nhục nhã lắm!
Qua vài người bạn, tôi tiếp cận được một người từng làm sugar baby hơn 5 năm cho nhiều đại gia khác nhau ở TP.HCM và Bình Dương. Cô gái N.T.T.H. mới 27 tuổi mà trông già như 37 tuổi vì lối sống ngập ngụa trong rượu bia mỗi ngày, bị đàn ông giày vò thân xác và mắc bệnh truyền nhiễm.
Mới 25 tuổi, H. đã "tả tơi", không thể làm sugar baby có giá nữa, nên phải dạt ra phục vụ quán bia ở quận 10, TP.HCM.
"Nhục lắm! Nhìn vẻ ngoài son phấn, váy áo sang trọng chứ không ra gì đâu. Họ cho mình tiền thì họ bắt mình phải chiều đủ thứ kiểu tình dục quái đản, thậm chí bị họ đổi cho nhau, kể cả chịu cả đám giày vò "pháo dàn" ê chề, bệnh tật.
5 năm kiếm tiền bằng cách này, tôi đã gặp bao nhiêu gã đàn ông lịch sự vẻ ngoài nhưng đầy bệnh hoạn trên giường. Ngày tôi bị bỏ như đạp ra đường cũng là ngày chẳng còn tiền trong túi..." - H. chua chát tâm sự trong men rượu say.
Cô kể tất cả bạn mình chịu làm "con nuôi", mà thật ra là "gái bao", về sau đều đổ bệnh, cả bệnh truyền nhiễm tình dục, nghiện rượu bia lẫn nghiện ngập ma túy và tâm bệnh chán nản, phá phách, bất cần đời. Nhiều cô sau đó sa vào con đường làm gái mại dâm hạng "bèo", thậm chí nợ nần phải bỏ trốn chui nhủi, dính líu đến pháp luật...
"Ban đầu mình còn trẻ đẹp, chưa bị qua tay nhiều người thì những gã đàn ông đó chiều chuộng mình. Nhưng chắc chắn "mật ngọt" này không được bao lâu, khi họ vất tiền cho mình để được đáp ứng sinh lý. Người này đạp ra, kẻ kia ôm vô, chỉ vài lượt như vậy là hết đời thanh xuân.
Chưa đầy 30 tuổi, họ đã coi mình như giẻ rách. Nhục nhã, ê chề lắm!" - H. trải lòng.
H. kể chỉ thấy những cô gái chịu làm "con nuôi" để có chút tiền nhanh nhưng sau đó đều tả tơi, nghèo khổ, sống bấp bênh qua ngày trong ngập nợ nần mà chưa thấy ai "đổi đời" nhờ tiền bán thân xác...
MẠNH DŨNG
